styczeń 2022

W ramach przygotowań do pekińskich igrzysk służba bezpieczeństwa prewencyjnie zamyka profile w mediach społecznościowych, zatrzymuje, przesłuchuje i zastrasza dysydentów.

Władze Mato (chiń. Maduo) w prowincji Qinghai ogłaszają kampanię edukacji politycznej, w ramach której spędzają koczowników na wiece, burzą kadzielnice i zrywają flagi modlitewne, zastępując je chińskimi sztandarami.

Pekin przygotowuje (obowiązujący od 1 marca) ogólnokrajowy zakaz prowadzenia „działalności religijnej” w sieci – propagowania religii, nawracania, zbierania datków itd. „za pośrednictwem stron internetowych, mediów społecznościowych i aplikacji” – w związku z jesiennym zjazdem Komunistycznej Partii Chin, który ma przypieczętować dożywotnie rządy przewodniczącego Xi Jinpinga. Władze prowincji Qinghai formalnie zabraniają Tybetańczykom „prowadzenia dyskusji o religii w mediach społecznościowych”.

 

1 stycznia 2022

Pekin umieszcza linię kolejową Lhasa – Njingtri (chiń. Lingzhi) i „największą w kraju” fabrykę włókna węglowego w Qinghai (oraz dwie inwestycje w ujgurskim Turkiestanie Wschodnim) na liście dziesięciu „superprojektów” ChRL 2021 roku.

 

5 stycznia 2022

Agencja Xinhua podaje, że „oczekiwana dalsza długość trwania życia” w Tybetańskim Regionie Autonomicznym „wzrosła do 72,19 roku” (przy wielkości krajowej 77,3).

 

6 stycznia 2022

Z kilkutygodniowym opóźnieniem tybetańskie źródła informują o zniszczeniu drugiego wielkiego posągu – stojącego w nawie świątyni i sięgającego trzeciego piętra Buddy Majtrei – i kilku budynków mieszkalnych w klasztorze Draggo (chiń. Luhuo), w Sichuanie.

 

7 stycznia 2022

„Zaszczepimy mnichom chińską świadomość narodową”, obiecuje, cytowany przez partyjne media, (mianowany przez Pekin) Reting Rinpocze.

Indie wystosowują protest przeciwko budowie mostu, który Chiny przerzucają nad jeziorem Pangong w „bezprawnie okupowanym” wschodnim Ladakhu.

 

9 stycznia 2022

Informacje o zatrzymaniu – i maltretowaniu – jedenastu mnichów za „przekazywanie informacji” o zniszczeniu wielkich posągów Buddy w Draggo (chiń. Luhuo).

 

10 stycznia 2022

Policja aresztuje w Draggo (chiń. Luhuo) trzech pielgrzymów za „politycznie drażliwe treści” – zdjęcia rozebranego na rozkaz władz wielkiego posągu Buddy – w telefonach.

 

11 stycznia 2022

Lokalne źródła informują, że w listopadzie 2021 roku policja uwięziła co najmniej dziesięciu Tybetańczyków, protestujących przeciwko budowie kurzej fermy i chlewni w Draggo (chiń. Luhuo), w prefekturze Kardze prowincji Sichuan. Zatrzymany osadzono – przesłuchiwano i „bito do nieprzytomności” – w lokalnym „ośrodku edukacyjnym”.

 

12 stycznia 2022

Tybetańskie źródła podają, że 15 sierpnia 2021 roku policja zatrzymała braci Tenzina Norbu i Łangczena Nimę, mnichów klasztoru Nenang w Draggo (chiń. Luhuo), w Sichuanie. „Nie wiadomo, dlaczego ich zabrali i ciągle trzymają. Bliscy nie mogą doprosić się zgody na widzenie”.

Amerykańscy analitycy zdjęć satelitarnych informują, że Chiny „wznoszą ponad 200 budynków w sześciu regionach Bhutanu” w pobliżu granicy Indii.

 

13 stycznia 2022

Władze chińskie zakazują informowania o śmierci Czogtrula Dały Rinpoczego – szanowanego nauczyciela buddyjskiego i byłego więźnia politycznego z Nagczu (chiń. Naqu) w Tybetańskim Regionie Autonomicznym – a potem uniemożliwiają wiernym udział w jego kremacji, doprowadzając do „przepychanek z policją”.

 

17 stycznia 2022

Taszi Łangczuk – biznesmen i społecznik, który spędził pięć lat w więzieniu za rozmawianie z zagranicznym dziennikarzem o swoich petycjach o zapewnienie „konstytucyjnego” miejsca ojczystemu językowi – został wezwany na przesłuchanie w związku z internetowym apelem o „zezwolenie na posługiwanie się tybetańskim w szkołach, urzędach i innych dziedzinach życia publicznego”.

 

18 stycznia 2022

Prezydent Duda – wbrew najważniejszym sojusznikom, ogłaszającym „dyplomatyczny bojkot” – zapowiada udział w igrzyskach olimpijskich w Pekinie. „Członek NATO zdradził USA!”, z satysfakcją komentują chińskie media.

 

19 stycznia 2022

„Jeśli wolno mi to powiedzieć, moim zdaniem kobiety są bardziej empatyczne od mężczyzn. Autentycznie troszczą się o innych, co predestynuje je do budowania bardziej pokojowego świata” – Jego Świątobliwość Dalajlama gratuluje Robercie Metsoli, nowej (i najmłodszej) przewodniczącej Parlamentu Europejskiego, „tego inspirującego przykładu współpracy różnych narodów i państw”.

Premier Petr Fiala dziękuję za list gratulacyjny sikjongowi, przywołując „więzy przyjaźni miedzy naszymi narodami” oraz „oddanie dziedzictwu Dalajlamy i Havla: wolności, demokracji i praw człowieka”.

 

20 stycznia 2022

Niezależni eksperci publikują raport, z którego wynika, że od 2014 roku władze w Pekinie – groźbami i szantażami – zmusiły do powrotu ponad 10 tysięcy uciekinierów z Chin.

 

22 stycznia 2022

Dyrektor Biura Spraw Zagranicznych Policji z prowincji Fujian ogłasza otwarcie „pierwszych” 30 komisariatów (często – jak ujawni wkrótce niezależna hiszpańska organizacja – działających bez wiedzy gospodarzy) w 21 krajach.

 

24 stycznia 2022

Po prezydenckiej deklaracji obecności (interpretowanej przez gospodarzy jako „zdradzenie USA”) Andrzej Kraśnicki, szef Polskiego Komitetu Olimpijskiego, publikuje w chińskich mediach artykuł zatytułowany „Kilka wrzasków nie wpłynie na sukces zimowych igrzysk olimpijskich w Pekinie”.

 

31 stycznia 2022

Dyrektor Christopher Wray informuje, że FBI co dwanaście godzin wszczyna dochodzenie w sprawie chińskich aktów szpiegostwa.

 

luty 2022

W związku z igrzyskami olimpijskimi w Pekinie władze chińskie wprowadzają „nadzwyczajne środki bezpieczeństwa” w całym Tybecie, zakazując między innymi rozmawiania z krewnymi za granicą i wzywając na codzienne przesłuchania „politycznie niepewnych”.

Władze lokalne otwierają – pierwszy w regionie – „monitorujący mnichów dzień i noc” policyjny komisariat na terenie klasztoru Paljul Thartang Gonczen w Gologu (chiń. Guoluo), w prowincji Qinghai.

W różnych regionach Tybetu władze zaczynają organizować obowiązkowe kursy chińskiego dla dorosłych, którzy mają „biegle opanować wspólny język, żeby zaszczepiać go dzieciom w ramach realizowania chińskiego marzenia”.

 

1 lutego 2022

„Słyszeliście, jak Stany Zjednoczone dostają w twarz? – pytają chińskie media. – Pracowali, rzecz jasna, przede wszystkim nad państwami europejskimi, ale przywódcy tacy jak prezydent Duda z Polski, prezydent Vucic z Serbii, wielki książę Henryk z Luksemburga, książę Albert II z Monako i prezes rady ministrów Bośni i Hercegowiny Tegeltia śmiało przybywają”.

 

2 lutego 2022

Według niezależnych źródeł od początku roku władze w Czamdo (chiń. Changdu) zmuszają Tybetańczyków, którzy mają krewnych za granicą, do instalowania „aplikacji szpiegującej” w telefonach komórkowych. Posiadacze „politycznych treści” są zatrzymywani i karani zakazem opuszczania miejsca zameldowania.

 

3 lutego 2022

W „apolitycznej” – jak stanowczo podkreśla Pekin – sztafecie olimpijskiej biegnie pułkownik Qi Fabao, „bohater” chińskiego ataku na indyjski obóz w „spornej” dolinie Galwan, w Ladakhu, podczas którego zginęło kilkudziesięciu żołnierzy. Delhi odpowiada „politycznym bojkotem” igrzysk.

 

4 lutego 2022

Prezydent Duda – jako jedyna głowa państwa z Unii Europejskiej – uczestniczy w ceremonii otwarcia igrzysk olimpijskich w Pekinie. Według komunikatu gospodarzy Polska zajmuje trzynaste miejsce – za, kolejno, Rosją, Kambodżą, Singapurem, Kazachstanem, Kirgistanem, Tadżykistanem, Turkmenistanem, Uzbekistanem, Egiptem, Arabią Saudyjską, Katarem i Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi – w rankingu gości przewodniczącego Komunistycznej Partii Chin. Chińskie media zapowiadają, że w zimowych igrzyskach wezmą udział pierwsi tybetańscy sportowcy: Jangczen Lhamo (chiń. Yongqing Lamu), Cering Dhondup (chiń. Ciren Zhandui) .

 

6 lutego 2022

Podczas spotkania na obrzeżach olimpiady w Pekinie prezydent Duda dziękuje Chinom za przysłane do Polski – skądinąd niespełniające norm – covidowe maseczki ochronne, a przewodniczący Xi deklaruje, że Chiny „gotowe są pomóc Polsce stać się kluczowym ogniwem w łańcuchu dostaw do Europy”.

 

11 lutego 2022

Postscriptum do propagandowego zapalenia znicza w Pekinie przez ujgurską sportsmenkę: organizacja praw człowieka ujawnia, że Ujgur, który uczestniczył w sztafecie olimpijskiej w 2008 roku – Adil Abdurehim, „zaufany” członek partii, pracownik lokalnego wydziału kultury i sportu – odbywa karę 14 lat więzienia „za oglądanie kontrrewolucyjnych filmów”.

 

13 lutego 2022

Zatrzymanie Czodron – studentki uczącej w czasie ferii tybetańskiego dzieci z rodzinnej wioski – w Riłocze (chiń. Leiwuqi), w TRA.

 

14 lutego 2022

Indie zakazują używania kolejnych 54 „zagrażających bezpieczeństwu” chińskich aplikacji.

 

15 lutego 2022

Chiny ogłaszają „przełomowe” odkrycie złóż litu w masywie Czomolungmy.

 

17 lutego 2022

Wang Junzheng, nowy sekretarz partii w Tybetańskim Regionie Autonomicznym, odwiedza lhaskie klasztory przed marcowymi rocznicami, żeby przypomnieć mnichom, że mają być „lojalnymi wobec partii patriotycznymi i posłusznymi obywatelami”.

 

22 lutego 2022

Przed Nowym Rokiem kalendarza tybetańskiego władze chińskie ogłaszają zakaz „zgromadzeń religijnych” w Lhasie, jako przyczynę podając COVID, który nie przeszkadza w organizowaniu innych masowych imprez, takich jak choćby igrzyska olimpijskie.

Po zaatakowaniu Ukrainy przez Putina chińska cenzura wprowadza zakaz krytykowania Rosji i oskarża Stany Zjednoczone o „podsycanie napięcia”.

 

23 lutego 2022

„Niektóre państwa – radzi chińskie MSZ – powinny zadać sobie pytanie, czy kiedy USA pięciokrotnie doprowadzały do ekspansji NATO na wschód, wbrew własnym zapewnieniom umieszczając na progu Rosji ofensywną broń strategiczną, kiedykolwiek pomyślały o konsekwencjach przyparcia tego kraju do muru?”.

You Quan, przewodniczący partyjnego Departamentu Pracy Frontu Jedności, przyjmuje – i wzywa do „aktywniejszego” sinizowania buddyzmu – „chińskiego Panczena” z okazji Nowego Roku kalendarza tybetańskiego. Pekin wydaje się konsekwentnie marginalizować „fałszywego” lamę, który wcześniej wygłaszał noworoczne „orędzia” eksponowane przez państwowe media.

 

25 lutego 2022

Policja obezwładnia i zatrzymuje Tybetańczyka, który, „wznosząc okrzyki”, próbuje dokonać samospalenia przed Potalą, zimowym pałacem dalajlamów w Lhasie.

Sikjong Penpa Cering, prezydent Tybetańskiej Administracji w Indiach, potępia „nieludzki” atak na Ukrainę, „przypominający chińską inwazję na Tybet w 1950 roku”.

Szwedzki łyżwiarz Nils van der Poel oddaje złoty medal olimpijski z Pekinu córce Gui Minhaia, chińskiego pisarza, wydawcy i więźnia politycznego.

 

2 marca 2022

Tybet źródła informują, że po trzydziestometrowym Buddzie i „sięgającym trzeciego piętra” Majtrei w październiku 2021 roku władze chińskie kazały też zniszczyć piętnastometrowy posąg Padmasambhawy w klasztorze Czanang, w Draggo (chiń. Luhuo), w Sichuanie.

Według zachodnich wywiadów Xi Jinping – powiadomiony przez Putina o planowanym ataku na Ukrainę – poprosił o opóźnienie inwazji do zakończenia igrzysk w Pekinie.

 

5 marca 2022

Młody mężczyzna, który 25 lutego podpalił się przed Potalą w proteście przeciwko chińskim rządom, zostaje zidentyfikowany jako popularny piosenkarz i kompozytor Cełang Norbu. Według tybetańskich źródeł nie żyje.

 

5–11 marca 2022

Doroczne posiedzenia XIII Ogólnochińskiej Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej (OLPKK) oraz Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych (OZPL), zdominowane przez rosyjski najazd na Ukrainę (nazywany w Pekinie „operacją”) i kwestię „jednoczenia macierzy” (czyli otwarte groźby podobnego rozwiązania „kwestii” Tajwanu).

 

7 marca 2022

Brytyjski „Daily Mail” informuje, że chiński koncern Huawei pomaga władzom Rosji w odpieraniu hakerskich ataków w obronie Ukrainy.

 

9 marca 2022

Rząd ChRL – obwiniający o zaognienie konfliktu NATO i Sany Zjednoczone – informuje o przeznaczeniu 5 mln yuanów (790 tys. USD) na pomoc dla Ukrainy (której w ciągu dwóch tygodni Tajwan przekazał ponad 18 milionów dolarów).

 

10 marca 2022

W rocznicę wybuchu tybetańskiego powstania władze chińskie blokują główne arterie, wyprowadzając na ulice Lhasy wozy pancerne i uzbrojonych żołnierzy.

 

11 marca 2022

Pasang Norbu – przewodnik turystyczny i właściciel wypożyczalni rowerów z Gampy (chiń. Gangba) – zostaje pobity i zatrzymany przez policję, która „bezpodstawnie oskarża go o prowadzenie nielegalnej działalności gospodarczej, najwyraźniej chcąc ograniczyć kontakty Tybetańczyków z cudzoziemcami”.

 

13 marca 2022

Kunczok Cephel – skazany na 15 lat więzienia pisarz i założyciel pierwszej strony internetowej poświęconej literaturze tybetańskiej – po ponad 13 latach zostaje przedterminowo zwolniony za uratowanie życia współwięźnia i „dobre sprawowanie”.

 

16 marca 2022

Media publikują rosyjski poufny dokument, z którego wynika, że Xi Jinping – chcąc wzmocnić swoją pozycję przed jesiennym zjazdem partii – planował „zaatakowanie Tajwanu” po (obiecywanym przez Putina) łatwym zajęciu Ukrainy przez Rosję.

 

17 marca 2022

Niezależne źródła informują, że w październiku 2021 roku policja zatrzymała w Markhamie (chiń. Mangkang) troje nastolatków, krytykujących rugowanie języka tybetańskiego z programów nauczania. Od pięciu miesięcy nie wiadomo, co dzieje się z dziećmi; krewni podejrzewają, że zostały osadzone w obozie „reedukacyjnym”.

 

21 marca 2022

W kilka dni po publikacji raportu Departamentu Stanu, wedle którego Pekin „systematycznie uniemożliwiał” odwiedzanie Tybetu amerykańskim dyplomatom, dziennikarzom i turystom, Waszyngton obejmuje sankcjami kolejną grupę chińskich aparatczyków, odpowiedzialnych za „prześladowanie mniejszości na terytorium ChRL i za granicą”.

 

22 marca 2022

Czojang Kji zostaje pierwszą tybetańską zdobywczynią złotego medalu olimpijskiego (z Londynu, po dyskwalifikacji Rosjanki za doping).

 

24 marca 2022

„Wzywamy do natychmiastowego przerwania ognia i wycofania wszystkich rosyjskich żołnierzy z Ukrainy”, piszą laureaci Pokojowej Nagrody Nobla z Jego Świątobliwością Dalajlamą na czele, apelując jednocześnie o „całkowite wyeliminowanie broni jądrowej”.

 

25 marca 2022

„Miałem zaszczyt spotykać się z nią wielokrotnie w Stanach Zjednoczonych, a także raz w Pradze, w towarzystwie Vaclava Havla. Pochodziła z rodziny uchodźców – myślę, że przez to tak bardzo ceniła wolność i przejmowała się losem innych”, Dalajlama żegna Madeleine Albright, pierwszą kobietę na stanowisku Sekretarza Stanu.

 

27 marca 2022

Osiemdziesięciojednoletni Taphun podpala się przed komisariatem przy klasztorze Kirti w Ngabie (chiń. Aba), w prowincji Sichuan. „Został natychmiast zabrany przez policję, zmarł wkrótce potem”.

Poza hucznym podpisaniem porozumienia w 2017 roku nic nie zrobiono w sprawie „nowego jedwabnego szlaku” i linii kolejowej, mającej połączyć Katmandu z Tybetem – informują nepalskie media i zapowiadają, że na szczegółowy plan działania przyjdzie czekać jeszcze co najmniej cztery lata.

 

28 marca 2022

Pytany o Cełanga Norbu, który 25 lutego podpalił się przed Potalą, rzecznik chińskiego MSZ sugeruje, że opłakiwany przez Tybetańczyków piosenkarz – „trapiony chorobą psychiczną i mający za sobą wiele prób samobójczych” – może wciąż żyć.

 

29 marca 2022

Wen Guodong, były wicegubernator prowincji Qinghai, zostaje skazany na 11 lat więzienia za przyjmowanie łapówek od koncernów górniczych i firm budowlanych – między innymi za ochranianie gigantycznej nielegalnej kopalni w rezerwacie przyrody, w Conubie (chiń. Haixi).

 

30 marca 2022

Cering Samdup podpala się przed komisariatem przy klasztorze buddyjskim w Dziekundo (chiń. Jiegu), w prefekturze Juszu (chiń. Yushu) prowincji Qinghai. Zostaje natychmiast ugaszony i „wywieziony” przez policję.

 

31 marca 2022

Komisja kontroli dyscypliny informuje o wydaleniu z partii byłego ministra sprawiedliwości Fu Zhenghuy, oskarżając go o „utratę ducha i zasad”, „dekadencję i hołdowanie zabobonom” oraz „trzymanie z zaprzysięgłymi politycznymi kłamcami”.

 

kwiecień 2022

Władze prefektury ogłaszają kampanię sinizacji, zmuszając aparatczyków z wiosek w Njingtri (chiń. Lingzhi) do „prowadzenia wszystkich spraw po chińsku”, żeby „wspierać politykę językową rządu centralnego” i „dawać przykład” ziomkom.

Nawiązując do „małej czerwonej książeczki” ze swoimi złotymi myślami, przewodniczący Xi Jinping wzywa młodzież do „bezwarunkowego podporządkowania się partii, podążania we wskazanym przez nią kierunku i dorośnięcia do dziedzictwa wiekopomnego planu narodowego odmłodzenia”.

Władze chińskie równają z ziemią słynny ujgurski bazar w Kaszgarze.

 

5 kwietnia 2022

Po zamknięciu Szanghaju w związku z kolejną falą COVID władze wywożą do „obozów izolacyjnych” tysiące zarażonych i ich bliskich.

 

10 kwietnia 2022

Chińskie media informują, że Tybet, „odwdzięczając się za lata pomocy”, podarował odciętemu od świata Szanghajowi sto ton jaczego mięsa i trzy tysiące litrów wody pitnej.

 

11 kwietnia 2022

Według niezależnych ekspertów Chiny poddają przymusowej izolacji ponad 370 milionów osób w 45 miastach – co oznacza 26 procent populacji i 40 procent gospodarki – z powodu „upolitycznionej przez Xi Jinpinga” i „zupełnie niepotrzebnej na tym etapie” kampanii „zero tolerancji dla COVID”.

 

17 kwietnia 2022

W Darcedo (chiń. Kangding), w prowincji Sichuan policja zatrzymuje trzydziestosześcioletniego Logę i jego żonę Juco. „Podobno podejrzewają ich o kontaktowania się z krewnymi za granicą”.

 

20 kwietnia 2022

OZPL ratyfikuje dwie konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy – w sprawie pracy przymusowej lub obowiązkowej (z 1930 roku) oraz zniesienia pracy przymusowej (z 1957 roku).

Sześciu specjalnych sprawozdawców ONZ upublicznia list z 17 lutego, w którym upomina się o troje tybetańskich więźniów politycznych – pisarza Lobsanga Lhundruba, pieśniarza Lhundruba Drakpę i nauczycielkę Rinczen Kji – wyrażając przy tym „poważne zaniepokojenie” represjonowaniem Tybetańczyków, którzy próbują chronić rodzimą kulturę czy „choćby wyrazić krytyczną opinię o polityce Chin w Tybecie”.

 

24 kwietnia 2022

Rinczen Kji, więziona od sierpnia zeszłego roku nauczycielka z Gologu (chiń. Guoluo), o którą upominali się specjalni sprawozdawcy ONZ, zostaje „odwieziona przez policję do rodzinnego domu”.

 

25 kwietnia 2022

W dniu 33. urodzin Genduna Czokji Nimy amerykański Departament Stanu wzywa Pekin do udzielenia informacji o miejscu pobytu Panczenlamy (uprowadzonego przez chińskie służby w 1995 roku) i umożliwienia mu korzystania z „podstawowych swobód i praw człowieka”.

 

27 kwietnia 2022

Ministerstwo spraw wewnętrznych podaje, że według ostatniego spisu 31 grudnia 2020 roku w Indiach przebywało 72312 tybetańskich uchodźców.

Rosja ogłasza zakończenie budowy pierwszego mostu kolejowego na granicy z Chinami.

 

30 kwietnia 2022

Indie zajmują lokalne konta koncernu Xiaomi (725 milionów dolarów), oskarżając Chińczyków o „łamanie przepisów dewizowych”.

 

maj 2022

Mnich, którego imienia nie udaje się ustalić przez kilka tygodni, dokonuje samospalenia na znak protestu przeciwko represjom (poprzedzającym wizytację partyjnego dygnitarza) w klasztorach prefektury Kanlho (chiń. Gannan), w prowincji Gansu.

Władze chińskie ogłaszają kampanię „trzech świadomości” (narodowej, obywatelskiej i prawnej) w klasztorach Tybetańskiego Regionu Autonomicznego.

Lokalne źródła podają, że rząd Nepalu nie wyraził zgody na wizytę „chińskiego Panczena” w Lumbini, miejscu narodzin historycznego Buddy.

Mnisi klasztoru Acok Gon i mieszkańcy okolicznych osad w prefekturze Colho (chiń. Hainan), w prowincji Qinghai protestują przeciwko wysiedleniom związanym z planem budowy zapory wodnej.

 

2 maja 2022

Norzin Łangmo – matka trójki dzieci aresztowana w 2020 roku i okaleczona za kratami podczas odbywania kary trzech lat pozbawienia wolności za upublicznienie informacji o samospaleniu – zostaje przedterminowo zwolniona z więzienia w Dziekundo (chiń. Jiegu), w prowincji Qinghai.

 

3 maja 2022

Malarz Tenzin Rigdol otrzymuje tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Kolorado.

 

4 maja 2022

Tybetańskie źródła informują, że w listopadzie 2021 roku „w środku nocy” zabrano z domu w Darlagu (chiń. Dari), w Qinghai dwudziestoczteroletniego Palsanga, który opublikował post „o znaczeniu języka tybetańskiego”. Krewni wciąż nie mogą ustalić, gdzie jest przetrzymywany i co mu się zarzuca.

 

7 maja 2022

Pekin protestuje przeciwko „wysłuchaniu” tybetańskiej delegacji z sikjongiem na czele przez komisję spraw zagranicznych parlamentu Kanady.

 

8 maja 2022

Propekiński „twardogłowy” John Lee, były lokalny sekretarz ds. bezpieczeństwa, zostaje wybrany – jako jedyny kandydat w tajnym głosowaniu – nowym szefem administracji Hongkongu.

Chińskie media społecznościowe publikują sfałszowane nagranie, w którym prezydent Duda ogłasza „mobilizację wojskową w celu wsparcia Ukrainy”.

 

9 maja 2022

Chińskie media podają, że „najwyższym drzewem w ChRL” jest niemal 77-metrowa bhutańska sosna z Pema Ko w Kongpo.

 

10 maja 2022

Policja przesłuchuje ponad 170 Tybetańczyków, protestujących przeciwko „odbieraniu pastwisk” w Gade (chiń. Gande), w prowincji Qinghai.

 

11 maja 2022

Tybetańskie źródła informują, że Czogjan – znany kompozytor, dyrektor zespołu pieśni i tańca prefektury Nagczu (chiń. Naqu) i ojciec piosenkarza Cełanga Norbu, który 25 lutego dokonał samospalenia przed pałacem Potala w Lhasie – „bezustannie nękany przez aparatczyków”, odebrał sobie życie.

 

12 maja 2022

Pekin zapowiada, że chińskie uczelnie nie będą uczestniczyć w międzynarodowym rankingu szkół wyższych, gdyż „mają poczucie własnej wartości i chcą zerwać obce duchowe więzi”.

 

13 maja 2022

Tybetańskie źródła podają, że zatrzymany w 2018 roku sześćdziesięciokilkuletni Namkha z Njingtri (chiń. Lingzhi) w TRA odbywa karę pięciu lat i trzech miesięcy więzienia za „ujawnienie tajemnicy państwowej”.

 

18 maja 2022

Uzra Zeya, specjalna koordynatorka ds. tybetańskich w administracji prezydenta Bidena, składa dwudniową wizytę w Dharamsali.

 

23 maja 2022

Według tybetańskich źródeł (wiążących to z falą międzynarodowych protestów) władze chińskie zmuszają mnichów do „przyznania się” do zniszczenia wielkich posągów, które w grudniu zeszłego roku kazano rozebrać w Draggo (chiń. Luhuo), w prowincji Sichuan.

Wang Yang – członek Stałego Komitetu politbiura i przewodniczący Ogólnochińskiej Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej (OLPKK) – składa trzydniową wizytę roboczą w Kanlho (chiń. Gannan), w prowincji Gansu. Według rządowych mediów kładł nacisk na „konieczność dogłębnego zwalczania separatyzmu, budowania żelaznego muru bezpieczeństwa, popularyzowania wspólnego języka, sinizacji religii i dostosowania buddyzmu do wymogów społeczeństwa socjalistycznego”.

 

23–28 maja 2022

Wysoka komisarz Narodów Zjednoczonych ds. praw człowieka składa (pierwszą od 2005 roku) wizytę w ChRL. Przewodniczący Xi – tradycyjnie kwestionując uniwersalizm i powszechność praw człowieka – poucza Michelle Bachelet, by ich „nie upolityczniała”, gdyż są „zależne od odmiennych warunków państwowych”. Mówi też, że „nie ma potrzeby, by kaznodzieje rozpychali się po innych krajach”. Wypowiedzi komisarz bulwersują obrońców praw człowieka i cieszą Pekin, który ogłasza, że „położyła kres rozpasanej dezinformacji na temat Xinjiangu, wymierzając policzek Stanom Zjednoczonym, niektórym państwom Zachodu, ich mediom i antychińskim siłom”. Bachelet nie jedzie do Tybetu, ale wspomina o „Tybetańskim Regionie Autonomicznym” oraz potrzebie „chronienia językowej, religijnej i kulturowej tożsamości Tybetańczyków” tudzież „umożliwienia im pełnego i swobodnego decydowania o własnym życiu religijnym”. W ten sposób pomija ponad połowę Tybetańczyków, zamieszkujących – autonomiczne z nazwy – prefektury i okręgi prowincji Qinghai, Sichuan, Gansu i Yunnan; oraz przemilcza ogłoszoną osobiście przez Xi Jinpinga kampanię sinizacji, czyli przymusowego wynaradawiania Tybetańczyków, Ujgurów, Mongołów i innych „mniejszości”.

 

24 maja 2022

Światowe media ujawniają, że hakerzy przejęli tysiące zdjęć ujgurskich więźniów i dokumentów (w tym rozkazy strzelania do uciekinierów) z serwerów chińskiej policji w Xinjiangu.

Po półtora roku poszukiwań krewnym udaje się ustalić, że Gendun Lhundrub – znany pisarz i mnich klasztoru Rongło w Rebgongu (chiń. Tongren) – jest przetrzymywany w „specjalnym więzieniu”, w Silingu (chiń. Xining), gdzie w ramach „reedukacji” przekłada na chiński pisma buddyjskie „na potrzeby kampanii sinizacji religii”.

 

czerwiec 2022

Władze lokalne w Draggo (chiń. Luhuo), w prowincji Sichuan żądają od Tybetańczyków informacji o szczepieniach i stanie zdrowia krewnych za granicą (a także numerów ich telefonów komórkowych i adresów kont w mediach społecznościowych), strasząc opornych „odebraniem meldunków i świadczeń”.

 

1 czerwca 2022

Pierwszy chiński ośrodek badań nad bronią jądrową w Codziangu (chiń. Haibei) zostaje formalnie uznany za sanktuarium „czerwonej kultury”.

 

5 czerwca 2022

Nima, student z Kardze (chiń. Ganzi) w Sichuanie, zostaje skazany na trzy lata więzienia za „ujawnienie tajemnicy państwowej” cudzoziemcom. Krewni nie są w stanie ustalić, „co to za tajemnica i gdzie odbywa karę”.

 

8 czerwca 2022

Tybetańskie źródła podają, że Rongło Gangkar – zaginiony od ponad roku znany tłumacz i pisarz z Rebgongu (chiń. Tongren) w prefekturze Malho (chiń. Huangnan) prowincji Qinghai – „został uprowadzony przez policję”.

 

9 czerwca 2022

Zatrzymanie czterdziestoletniego Cełanga Norbu, który „od tygodnia czekał na możliwość wejścia do Potali”, zimowego pałacu Dalajlamów w Lhasie, i „głośno domagał się, by do buddyjskich sanktuariów wpuszczać w pierwszej kolejności pielgrzymów”.

 

10 czerwca 2022

Trzęsienie ziemi w Barkhamie (chiń. Maerkang), w Sichuanie. Władze lokalne zakazują „rozpowszechniania zdjęć i informacji”, a następnie zabraniają mnichom buddyjskim udzielania pomocy poszkodowanym.

 

13 czerwca 2022

Michelle Bachelet, wysoka komisarz Narodów Zjednoczonych ds. praw człowieka krytykowana przez ich obrońców za „skandaliczną” wizytę w ChRL, ogłasza, że nie będzie się ubiegała o drugą kadencję.

 

14 czerwca 2022

„Chińscy komuniści bezskutecznie dławią tybetańską kulturę buddyjską. Nie ulega jednak wątpliwości, że jej filozofia jest znacznie głębsza od ichniej ideologii. W przeciwieństwie do Chińczyków Tybetańczycy praktykują też w swoich klasztorach demokrację”, mówi Dalajlama, udzielając w Dharamsali nauk z okazji świętego miesiąca Saga Dała.

Posiedzenie Rady Praw Człowieka ONZ: Holandia – w imieniu 47 państw, w tym Polski – wyraża zaniepokojenie „systematycznym naruszaniem praw człowieka w ChRL, zwłaszcza w Tybecie, Turkiestanie Wschodnim i Hongkongu.

 

15 czerwca 2022

Indie wypożyczają Mongolii – podejmowane z ceremoniałem wizyty państwowej – relikwie Buddy, którym towarzyszy przesłanie Dalajlamy.

 

połowa czerwca 2022

Thupten Lodo – nauczyciel z Serszulu (chiń. Shiqu) w prowincji Sichuan, piszący pod pseudonimem Sabucze o „sprawach społeczno-gospodarczych oraz konieczności ochrony ojczystego języka” – zostaje skazany na cztery i pół roku więzienia za „separatystyczne podżeganie”, „zagrażanie bezpieczeństwu państwa” i „podkopywanie etnicznej jedności”.

 

19 czerwca 2022

Tybetańskie źródła podają, że Gendun Lhundrub – znany pisarz i mnich klasztoru Rongło w Rebgongu (chiń. Tongren), w prowincji Qinghai – 1 grudnia 2021 roku został skazany na cztery lata więzienia (i dodatkowo pozbawiony na dwa lata „praw politycznych”) za „separatystyczne podżeganie”.

 

21 czerwca 2022

Dzie Khenpo – najwyższy hierarcha w Bhutanie – udziela pełnych święceń (bhikszuni) grupie 144 mniszek, „przywracając do życia” tradycję nieobecną w buddyzmie tybetańskim.

Z danych ONZ wynika, że pod rządami przewodniczącego Xi Jinpinga liczba obywateli ChRL, ubiegających się o azyl za granicą, wzrosła dziesięciokrotnie.

 

22 czerwca 2022

„Problem Tybetu jest z jednej strony kwestią prawdy, z drugiej zaś – zrozumienia umysłu, które służyć ma pielęgnowaniu współczucia i wewnętrznego spokoju. Innymi słowy, to nie tylko sprawa polityki, ale także pracy z umysłem w oparciu o rozum, nie wiarę”, mówi Dalajlama, prosząc uczestników obradującej w Waszyngtonie „ósmej światowej konferencji parlamentarzystów w sprawie Tybetu” o „szukanie sposobu na ożywienie i krzewienie esencji tybetańskiej kultury, która sprowadza się do pamiętania o innych” oraz o „umożliwienie pracownikom instytucji edukacyjnych studiowania i rozwijania wartości takich jak dobroć i uczciwość”.

 

23 czerwca 2022

Dwudziestosiedmioletnia Zumkar, matka dwójki dzieci, zostaje zatrzymana w prefekturze Nagczu (chiń. Naqu) i kilka dni później przewieziona przez policję do odległej o 500 kilometrów Lhasy za „zdjęcie Dalajlamy na domowym ołtarzu”.

 

27 czerwca 2022

Władze chińskie zapowiadają, że w ciągu ośmiu lat przesiedlą ponad 130 tysięcy Tybetańczyków ze stu miejscowości.

 

koniec czerwca 2022

Zatrzymanie i brutalne pobicie sześćdziesięcioletniego mężczyzny za znalezione podczas rewizji „wielkie zdjęcie Dalajlamy na domowym ołtarzu” w Kardze (chiń. Ganzi), w Sichuanie.

 

lipiec 2022

Po dwudziestoletniej przerwie – spowodowanej aresztowaniem, fałszywym oskarżeniem, skazaniem i zamęczeniem w więzieniu Tulku Tenzina Delka – władze lokalne wydają zgodę na zorganizowanie tradycyjnej gonitwy w Njagczu (chiń. Yajiang), w Sichuanie.

Indyjskie media informują, że „w celu wzmocnienia więzi z ludnością” ministerstwo obrony organizuje dwutygodniowe „kursy tybetologiczne” dla oficerów, służących w regionie Himalajów.

 

1 lipca 2022

Władze chińskie wprowadzają „nadzwyczajne środki bezpieczeństwa” przed urodzinami Jego Świątobliwości Dalajlamy.

Oddział państwowego Zrzeszenia Buddyjskiego prefektury Yunfu w prowincji Guangdong wydaje obwieszczenie, w którym wzywa do bojkotowania „nielegalnego nawracania” przez „przyjezdnych tybetańskich mnichów” i donoszenia na nich.

 

2 lipca 2022

Pięćdziesięciosześcioletni Dzigme Gjaco, znany też jako Dzigme Guri, jeden z najsłynniejszych więźniów politycznych Tybetu, schorowany po torturach i bezustannie nękany przez policję, umiera w rodzinnym domu, w Kanlho (chiń. Gannan), w prowincji Gansu.

 

4 lipca 2022

W przeddzień 87. urodzin Dalajlamy władze w Lhasie ogłaszają rozporządzenie, obiecujące wysokie nagrody za informacje o „zagrożeniach dla bezpieczeństwa państwa” (m.in. „posiadaniu bądź eksponowaniu flag, ubrań, upominków lub innych przedmiotów, promujących treści terrorystyczne i ekstremistyczne”).

 

6 lipca 2022

Mimo upomnień i gróźb Tybetańczycy świętują urodziny Dalajlamy. Władze Tybetańskiego Regionu Autonomicznego organizują okolicznościową kampanię „obnażania i krytykowania reakcyjnej natury Czternastego Dalaja”. Na zakończenie uczniowie muszą się „podpisać” odciskami dłoni na planszach z antyreligijnymi sloganami, „rodzice nieobecnych są wzywani i upominani na komisariatach”.

 

7 lipca 2022

Centralna Komisja Kontroli Dyscypliny informuje o usunięciu z szeregów partii Zhanga Yongze, (kolejnego) wiceprzewodniczącego rządu ludowego Tybetańskiego Regionu Autonomicznego, za „poważne uchybienia dyscyplinie i prawu” (między innymi: „złamanie ośmiu kardynalnych zasad, hołdowanie przesądom, ekstrawaganckie życie, szukanie przyjemności, korzystanie z zaproszeń na bankiety, niezgłaszanie miejsca pobytu, wybieranie i nominowanie kadr wbrew zasadom i dla korzyści, przyjmowanie podarunków, pieniędzy i usług seksualnych, bezprawne ingerowanie w inwestycje budowlane oraz proces wydawania zgód i oceniania oddziaływania na środowisko naturalne”).

 

11 lipca 2022

Dwudziestoletnia Judon – młodsza siostra aresztowanej w czerwcu Zumkar – zostaje zatrzymana w Nagczu (chiń. Naqu) za zdjęcie Dalajlamy na domowym ołtarzu.

 

13 lipca 2022

Do amerykańskiego Kongresu wpływa ponadpartyjny projekt rezolucji, która podkreśla „historyczny fałsz” twierdzeń, jakoby Tybet stanowił od wieków część Chin, i uznaje jego status prawny za „nierozstrzygnięty”.

 

14 lipca 2022

Jego Świątobliwość Dalajlama wyrusza w pierwszą podróż (do Ladakhu) po dwuletniej, „pandemicznej” przerwie.

 

12–15 lipca 2022

Li Zhanshu, przewodniczący OZPL, składa „zieloną” wizytę w TRA, podkreślając znaczenie Płaskowyżu dla „narodowego i globalnego bezpieczeństwa ekologicznego”.

 

połowa lipca 2022

Zatrzymanie pięćdziesięciosiedmioletniego Tenzina Loce z Serszulu (chiń. Shiqu) za „utworzenie nielegalnej grupy internetowej” z okazji urodzin Dalajlamy.

 

19 lipca 2022

Twardogłowy Pema Thinle (chiń. Padma Choling), były szef rządu i legislatury w Lhasie, objęty amerykańskimi sankcjami jako jeden z wiceprzewodniczących OZPL, staje na czele Chińskiego Stowarzyszenia Studiów Praw Człowieka.

 

23 lipca 2022

Dziewięć miesięcy po ogłoszeniu chińskie media informują o straceniu Tanga Lu – byłego męża i zabójcy Lhamo, tybetańskiej vlogerki z Ngaby (chiń. Aba).

 

25 lipca 2022

Tybetańskie źródła podają, że Tenzin Czophel – aresztowany w marcu 2018 roku czterdziestopięcioletni biznesmen i filantrop z Nagczu (chiń. Naqu) – został skazany po rocznym śledztwie na 18 lat więzienia za „separatystyczne podżeganie”.

 

29 lipca 2022

Tybetańskie źródła podają, że Norzin Łangmo – skazana w 2020 roku na trzy lata więzienia za „upublicznienie informacji o samospaleniach w proteście przeciwko chińskim rządom” i dwa lata później warunkowo zwolniona z uwagi na zły stan zdrowia – jest „umierająca”.

Warszawa i Pekin informują o telefonicznej rozmowie prezydenta Dudy i przewodniczącego Xi, przedstawiając dwie wersje jej treści.

 

sierpień 2022

Władze chińskie nękają Tybetańczyków, którzy zdecydowali się na powrót z uchodźstwa, wzywając ich na przesłuchania i połajanki.

 

1 sierpnia 2022

Władze chińskie ostrzegają Tybetańczyków przed „obchodzeniem” osiemdziesiątych urodzin Kirti Rinpoczego – mieszkającego w Indiach opata klasztoru Kirti w Ngabie (chiń. Aba) – grożąc „aresztowaniem i surowymi karami” za złamanie zakazu.

 

2 sierpnia 2022

Tybetańskie źródła informują, że Tenzin Tharpa – czterdziestoletni biznesmen z Driru (chiń. Biru), zatrzymany w czerwcu 2020 roku z zamęczoną na komisariacie Lhamo – został skazany na dwa i pół roku więzienia za przekazanie pieniędzy krewnym w Indiach.

 

3 sierpnia 2022

Nie zważając na groźby Pekinu, Nancy Pelosi, przewodnicząca amerykańskiej Izby Reprezentantów, składa wizytę w Tajwanie.

 

7 sierpnia 2022

Po 920 dniach „bez wirusa” władze chińskie informują o pierwszych zarażonych COVID w Tybetańskim Regionie Autonomicznym, zgodnie z zasadą „zero tolerancji” natychmiast zamykając Szigace, część Lhasy (w tym pałac Potala) i okręg Purang.

 

9 sierpnia 2022

Tybetańskie źródła informują – z dziewięcioletnim opóźnieniem – o uwięzieniu i torturowaniu mnicha, któremu władze zarzuciły „zrobienie i udostępnienie siłom zewnętrznym” zdjęć po samospaleniu w okręgu Czumarleb (chiń. Qumalai), w Qinghai, 27 maja 2013 roku.

 

10 sierpnia 2022

Administracja z Dharamsali podaje, że w Indiach, Nepalu i Bhutanie przebywa ponad 66 tysięcy Tybetańczyków (dane są niepełne, ponieważ nie obejmują „części uczniów i osób służących w armii”).

 

12 sierpnia 2022

Karma Samdup z Nagczu (chiń. Naqu) zostaje zatrzymany na ulicy w Lhasie za noszenie na szyi medalika z Dalajlamą.

Pięć dymisji w Szigace w związku z fala zarażeń COVID.

 

14 sierpnia 2022

W odpowiedzi na lawinowo rosnącą liczbę zarażonych władze chińskie dymisjonują

troje aparatczyków z lhaskiej komisji zdrowia za „nieskuteczne wdrażanie nowych środków zapobiegania epidemii” (i przedłużają o tydzień lockdown w stolicy Tybetu).

Gonce, czterdziestokilkuletni nauczyciel z Ngaby (chiń. Aba) w Sichuanie, zostaje zatrzymany za publikowanie postów o „trudnościach, z jakimi zmagają się mieszkańcy Lhasy po ogłoszeniu lockdownu”.

 

15 stycznia 2022

Chiny, które do niedawna zmuszały kobiety do sterylizacji i aborcji w ramach polityki „jednego dziecka”, zapowiadają „zmniejszenie liczby zabiegów przerywania ciąży”.

 

17 sierpnia 2022

Tragiczna powódź po ulewnych deszczach w Serkhogu (chiń. Datong); według oficjalnych źródeł 26 osób nie żyje, pięć uważa się za zaginione.

 

18 sierpnia 2022

Estonia i Łotwa – w ślad za Litwą – opuszczają środkowoeuropejską grupę współpracy z Chinami, redukując jej formułę do „14 + 1”.

Według oficjalnych danych Tybetański Region Autonomicznym zajmuje drugie miejsce w rankingu liczby zarażeń COVID w ChRL.

 

27 sierpnia 2022

Oficjalne i niezależne źródła informują o ukaraniu ponad stu urzędników (głównie lokalnych komitetów i departamentów zdrowia) za „brak skuteczności” w walce z COVID w Tybetańskim Regionie Autonomicznym.

 

28 sierpnia 2022

Tybetańskie źródła podają, że Tenzin Dhargje i Rigce – przetrzymywani niemal dwa lata mnisi klasztoru Barong w Serszulu (chiń. Shiqu), w prowincji Sichuan – zostali w czerwcu skazani na kary więzienia za zdjęcia Dalajlamy i „polityczne posty”.

 

31 sierpnia 2022

Z dużym opóźnieniem wywołanym naciskami Pekinu Wysoka Komisarz ONZ ds. Praw Człowieka publikuje raport, w którym stwierdza, że ChRL mogła się dopuścić „zbrodni przeciwko ludzkości” w ujgurskim Xinjiangu.

Pema Dhondup – skazany na 12 lat pozbawienia wolności za „umyślne zabójstwo” po samospaleniu w Sangczu (chiń. Xiahe), w prowincji Gansu – zostaje zwolniony z więzienia dwa lata przed zakończeniem kary.

 

wrzesień 2022

Według dwóch niezależnych raportów od kilku lat władze chińskie, „nie pytając o zgodę i nie udzielając żadnych informacji zainteresowanym”, „masowo” pobierają próbki DNA Tybetańczyków.

Umiera Gesze Tenzin Pelsang, który spędził sześć lat w więzieniu za udział w pokojowym proteście w Draggo (chiń. Luhuo), w Sichuanie. „Na skutek tortur stracił zdrowie, którego nie odzyskał, bo nie dali mu się leczyć”.

 

5 września 2022

Co najmniej 65 zabitych, 50 tysięcy bez dachu nad głową po trzęsieniu ziemi w Kardze (chiń. Ganzi), w Sichuanie.

 

15 września 2022

Po miesiącu lockdownu w Lhasie i innych tybetańskich miastach media społecznościowe zalewa fala bezprecedensowej krytyki poczynań chińskich władz. Uwięzieni ludzie skarżą się na pospieszne zamknięcie w domach, które uniemożliwiło zrobienie zakupów i przygotowanie się długotrwałej izolacji, indolencję urzędników, brak żywności, a nawet zarażanie wirusem podczas bezustannych kontrolnych testów.

 

17 września 2022

Lokalne źródła informują o zatrzymaniu siedmiu Tybetańczyków za publikowanie zdjęć i filmów, piętnujących nieudolność władz w „walce z COVID”. Jednocześnie aparatczycy z Lhasy „przepraszają Chińczyków” za lockdown, „chaotyczne testowanie”, brak opieki w „polowych ośrodkach kwarantanny” i „niedostarczanie żywności oraz artykułów pierwszej potrzeby izolowanym”.

 

18 września 2022

Nazajutrz po bezprecedensowych publicznych przeprosinach – za piętnowane w setkach postów „niedogodności” i (nienazwaną wprawdzie po imieniu) nieudolność – władz miasta, lhaskie Biuro Bezpieczeństwa Publicznego wydaje komunikat, strasząc karami za „fabrykowanie i rozpowszechnianie pogłosek oraz wzywanie do nielegalnych zgromadzeń w celu stwarzania problemów”.

 

20 września 2022

Tybetańskie źródła informują, że policjanci „zakatowali na śmierć” pięćdziesięciodwuletniego Czugdara, jednego z pięciu zatrzymanych 24 sierpnia za „organizowanie buddyjskich modłów i zawieszanie flag modlitewnych” w Sertharze (chiń. Seda), w prowincji Sichuan. Funkcjonariusze „próbują zatuszować sprawę”, proponując bliskim „odszkodowanie” i odmawiając wydania zwłok bez podpisania oświadczenia o „zgonie z przyczyn naturalnych”.

Chińskie media donoszą o setkach postępowań i kilkunastu ukaranych administracyjnie za „pogłoski” związane z polityką „zero COVID” (zamykaniu niezarażonych z chorymi, braku żywności w ośrodkach izolacyjnych itd.).

 

22 września 2022

Fu Zhenghua – były minister sprawiedliwości nadzorujący niezliczone kampanie antykorupcyjne – zostaje skazany na karę śmierci („w zawieszeniu” na dwa lata) za przyjmowanie wielomilionowych łapówek. Dzień później taki sam wyrok słyszy Fu Zhenghua, były komendant policji w Pekinie, co komentatorzy zgodnie interpretują jako „lekcję dla aparatczyków” przed zjazdem partii.

 

25 września 2022

„Sytuacja jest nie do zniesienia, ale błagam – samobójstwo nie jest żadnym rozwiązaniem”. Tybetańskie źródła informują o samobójstwach co najmniej pięciu osób, które w ciągu trzech dni odebrały sobie życie z powodu „covidowych” restrykcji w Lhasie.

 

27 września 2022

Ngodup Cering – taksówkarz z Darcedo (chiń. Kangding) w prowincji Sichuan – zostaje zakatowany „bez powodu” na lokalnym komisariacie. Według lokalnych źródeł młody mężczyzna woził jedzenie do domu starców. Funkcjonariusze mieli go najpierw bić za „wyręczanie państwa”, potem za „robienie min”, a na koniec za to, że „nie mógł ustać”.

 

październik 2022

Władze lokalne zakazują „wychodzenia z domów i rozmawiania” o przenoszonej przez gryzonie dżumie płucnej, na którą pod koniec września zmarło dwóch Tybetańczyków w Conie (chiń. Cuona), w TRA.

Sześćdziesięcioośmioletnia Dolma Kji z Ngaby (chiń. Aba) zostaje zatrzymana na trzy tygodnie, ukarana grzywną w wysokości 30 tysięcy yuanów (19 tys. PLN) i na pięć lat pozbawiona „prawa do podstawowej opieki medycznej” za przekazanie „osobie trzeciej” datku z prośbą o wręczenie go Dalajlamie w Indiach.

Monlam Gjaco – zatrzymany przed ponad rokiem mnich i pisarz z Sertharu (chiń. Seda) w prowincji Qinghai – zostaje skazany na karę trzech lat więzienia za przekonywanie ziomków do niezabijania i niesprzedawania zwierząt.

 

5 października 2022

Jego Świątobliwość Dalajlama gratuluje Nagrody Nobla prof. Antonowi Zeilingerowi, z którym „na przestrzeni lat odbył wiele owocnych dyskusji fizyce kwantowej”.

 

6 października 2022

Dwoma głosami – z poparciem między innymi Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Kataru, Sudanu, Kazachstanu, Uzbekistanu i Nepalu oraz wstrzymującymi się od głosu Ukrainą i Indiami – Pekin blokuje debatę w Radzie Praw Człowieka ONZ na temat prześladowania Ujgurów.

 

9 października 2022

„Rząd o was nie dba? Hola! Wszystkich Tybetańczyków w Lhasie należałoby eksterminować!” Chinka – zidentyfikowana przez policję jako „Liu” – zostaje zatrzymana po opublikowaniu rasistowskiej wiadomości na portalu WeChat.

 

11 października 2022

Nowy rząd Wielkiej Brytanii zapowiada formalne uznanie ChRL za „zagrożenie” (a nie „ustrojowego rywala”).

 

12 października 2022

Administracja prezydenta Bidena ogłasza nałożenie sankcji, które nie tylko zamykają Pekinowi dostęp do najbardziej zaawansowanych amerykańskich technologii (produkcji czipów), ale też znacząco ograniczają przepływ wiedzy i kapitału intelektualnego, zakazując współpracy z ChRL już nie samym firmom, ale także obywatelom, rezydentom i osobom pracującym na terenie USA.

BBC ujawnia, że 70 procent datków zbieranych na całym świecie za pośrednictwem aplikacji TikTok jest przejmowanych przez chiński koncern.

Chińskie media cytują aparatczyków, według których „połowa terytorium” Tybetańskiego Regionu Autonomicznego jest otoczona „czerwoną linią”, czyli zamknięta dla ludzi – w tym rdzennych mieszkańców – w imię ochrony środowiska naturalnego.

 

13 października 2022

Chińska policja zatrzymuje pięciu Tybetańczyków z Gologu (chiń. Guoluo) w prowincji Qinghai, „zamieszanych” w zaśpiewanie piosenki o Dalajlamie podczas dorocznego całodobowego konkursu internetowego, który zostaje przerwany przez cenzorów po godzinie.

Trzy dni przed zjazdem partii na moście w Pekinie pojawiają się transparenty: „Strajkujcie, usuńcie dyktatora i zdrajcę narodu Xi Jinpinga”. „Powiedzcie nie testom COVID i tak jedzeniu. Nie kwarantannie, tak wolności. Nie kłamstwom, tak godności. Nie rewolucji kulturalnej, tak reformom. Nie wielkiemu przywódcy, tak głosowaniu. Nie byciu niewolnikiem, tak byciu obywatelem”.

 

15 października 2022

Dżajpur – największe miasto Radżastanu i jeden z głównych ośrodków zimowego handlu tybetańskimi swetrami – proponuje tybetańskim uchodźcom stały targ i mieszkania komunalne.

 

16–22 października 2022

XX Zjazd Komunistycznej Partii Chin, nazywany „historycznym” za sprawą zmiany zasad i „wyboru” na trzecią kadencję Xi Jinpinga, który poświęca większą część inauguracyjnego przemówienia „ludowej wojnie” z wirusem i nieuchronności przyłączenia Tajwanu. Mieszkańców Lhasy obowiązuje zakaz opuszczania domów, klasztory i szkoły w całym Tybecie organizują oglądanie „obowiązkowych transmisji telewizyjnych”. Przewodniczący odsyła na ustawowe emerytury wszystkich poza sobą; podczas ceremonii zamknięcia, wywołując falę spekulacji i komentarzy, z sali zostaje wyprowadzony wyraźnie zaskoczony poprzedni gensek Hu Jintao. W nowym Stałym Komitecie Politbiura zasiada sześciu lojalistów: Li Qiang, sekretarz z Szanghaju (który wsławiwszy się głodową kwarantanną w tej metropolii, zostanie nowym premierem); Zhao Leiji, szef wewnątrzpartyjnych „kontrolerów dyscypliny”; Wang Huning, teoretyk chińskiego marksizmu, główny budowniczy „cywilizacji duchowej” i sekretarz sekretariatu; Cai Qi, sekretarz z Pekinu; Ding Huexiang, dyrektor Biura Generalnego; i Li Xi, sekretarz z Guangdongu. Do 25-osobowego Biura Politycznego Komitetu Centralnego nie wchodzi ani jedna kobieta i żaden przedstawiciel „mniejszości”. W oficjalnym raporcie ze Zjazdu słowo „bezpieczeństwo” pada 80 razy; w podsumowaniu poprzedniego: 43 razy. Wezwanie do „wielkiej jedności Chińczyków z wszystkich grup etnicznych oraz wielkiej jedności synów i córek narodu chińskiego” w imię realizacji „chińskiego marzenia” i „wielkiego narodowego odmłodzenia” jednoznacznie zapowiada sinizację i asymilację „grup etnicznych” (którym wkrótce odbiera się kluczowe stanowiska w strukturach „frontu jedności”). Po zamknięciu obrad media ogłaszają zakończenie kwarantanny i „powrót normalności” w Lhasie (a niezależne źródła donoszą o dwutygodniowej „reedukacji” autorów nieprawomyślnych postów w „ośrodkach izolacyjnych”).

 

16 października 2022

Pracownicy chińskiego konsulatu w Manchesterze – w tym konsul generalny – wciągają do środka i biją jednego z demonstrantów.

 

18 października 2022

Tybetańskie źródła informują, że sześcioro przetrzymywanych od ponad roku intelektualistów i działaczy z Kardze (chiń. Ganzi) w prowincji Sichuan skazano we wrześniu na drakońskie kary za „separatystyczne podżeganie” i „zagrażanie bezpieczeństwu państwa”: pisarza Gangkje Drubpa Kjaba – na czternaście lat; Cering Dolmę oraz Samdupa – na osiem lat; Gangbu Judruma – na siedem lat; pisarza i ekologa Senama – na sześć lat; pisarza Pemę Rinczena – na cztery lata więzienia.

 

19 października 2022

Koreańskie media podają, że minister obrony RP musiał odwołać wizytę w Seulu, ponieważ Chiny „nie pozwoliły na przelot” polskiego rządowego samolotu nad swoim terytorium. Warszawa oficjalnie tłumaczy incydent „usterką” maszyny.

 

21 października 2022

Indyjskie media informują o zatrzymaniu w Delhi (pod zarzutem szpiegostwa, fałszerstwa i oszustwa) „Chinki udającej tybetańskiego mnicha”.

Irlandzka prasa podaje, że w ciągu ostatniej dekady ponad 1500 chińskich milionerów uzyskało prawo pobytu w ramach „programu wizowego dla inwestorów”.

 

23 października 2022

Premier Giorgia Meloni dziękuje Dalajlamie za życzenia dla siebie i rządu Włoch, „wykorzystując tę okazję do odnowienia naszej przyjaźni”.

 

24 października 2022

Amerykański departament sprawiedliwości informuje o postawieniu zarzutów 13 Chińczykom, którzy próbowali „nielegalnie wywierać wpływ” i prześladować ziomów „w imieniu ChRL” na terytorium Stanów Zjednoczonych.

 

26 października 2022

Niezależne źródła informują o co najmniej dwóch masowych protestach przeciwko – rzekomo zniesionym po zakończeniu partyjnego zjazdu – ponaddwumiesięcznym restrykcjom polityki „zero COVID” w Lhasie. To pierwsze uliczne demonstracje w stolicy Tybetu od krwawo stłumionych wystąpień w 2008 roku.

 

27 października 2022

Chińscy pracownicy tkwią w wielokilometrowych korkach, wywalczywszy zgodę na opuszczenie Lhasy, wciąż objętej pandemicznymi restrykcjami, których zniesienie zdążono ogłosić w rządowych mediach po zakończeniu zjazdu partii w Pekinie.

 

31 października 2022

Cztery dni po „zwolnieniu” Chińczyków, uwięzionych w Lhasie od trzech miesięcy na skutek rygorów polityki „zero COVID”, władze lokalne zezwalają na opuszczenie miasta – po wypełnieniu dodatkowo dyskryminujących formalności – części przyjezdnych Tybetańczyków.

 

2 listopada 2022

Tybetańskie źródła podają, że Gesze Sonam Gjaco – zatrzymany w kwietniu 2021 roku „mistrz dyscypliny” z klasztoru Kirti w Ngabie (chiń. Aba), w prowincji Sichuan – został skazany na dwa lata więzienia za przekazanie symbolicznego datku z prośbą o modlitwę Dalajlamy. Wkrótce potem okazuje się, że w tej samej „sprawie” skazano także – na trzy lata – mnicha Raczunga Genduna.

 

3 listopada 2022

Niezależne źródła informują, że władze chińskie „zatrzymały dwieście osób” w związku z październikowym protestem przeciwko rygorom polityki „zero COVID” w Lhasie.

 

4 listopada 2022

Dharamsala podaje, że w latach 2012–21 liczba tybetańskich dzieci, uczących się w szkołach diaspory, w Indiach, spadła z 20128 do 9700, czyli o 51,8 procent.

Chiny nadają imiona czterech żołnierzy (źródła indyjskie mówiły o kilkudziesięciu ofiarach) poległych w dolinie Galwan w czerwcu 2020 roku mostom na szosie G129, łączącej Tybet z Turkiestanem Wschodnim (chiń. Xinjiang).

 

8 listopada 2022

Tybetańskie źródła informują, że Dzigme Gjaco – mnich i student Uniwersytetu Buddyjskiego w Silingu (chiń. Xining), w prowincji Qinghai – jest przetrzymywany w areszcie od czerwca 2021 roku za „obdarowanie kolegów tomikiem wierszy z okazji zdania egzaminów”.

 

10 listopada 2022

Twórcy ogłaszają – zdaniem Tybetańczyków „wymuszoną” przez władze chińskie – likwidację działającej od 2018 roku popularnej tybetańskojęzycznej aplikacji mobilnej GangYang, która umożliwiała publikowanie materiałów wideo, transmisje i zakupy internetowe.

 

14 listopada 2022

Podczas pierwszego osobistego spotkania z przewodniczącym Xi Jinpingiem (na zdominowanym przez wojnę w Ukrainie szczycie G20) prezydent Joe Biden „wyraża zaniepokojenie praktykami ChRL w Xinjiangu, Tybecie i Hongkongu”.

 

17 listopada 2022

Władze chińskie – po raz kolejny – ogłaszają zniesienie pandemicznych restrykcji w Lhasie, ale tybetańscy mieszkańcy miasta twierdzą, że w wielu kwartałach wciąż obowiązuje dawny reżim, uniemożliwiający choćby powrót do pracy.

 

21 listopada 2022

Sąd ludowy w Kardze (chiń. Ganzi), w Sichuanie wzywa krewnych, żeby poinformować, że zatrzymany w maju (i torturowany przez pięć miesięcy w areszcie śledczym) dwudziestoośmioletni Thupsam został skazany na dwa lata więzienia za „ujawnienie tajemnicy państwowej” i „zagrażanie bezpieczeństwu państwa” (czyli opublikowanie „drażliwego” postu w mediach społecznościowych).

„Prztyczek”, orzekają lokalne gazety: Premier, minister spraw zagranicznych i wszyscy liderzy nepalskiej opozycji odmawiają przyjęcia chińskiego wiceministra kultury i turystyki, który prosił o spotkanie, choć wcześniej zapewniał, że przyjedzie do Katmandu „prywatnie” (gdyż gospodarze nalegali na przełożenie wizyty z powodu kampanii wyborczej).

 

26 listopada 2022

„Xi Jinping musi odejść! KPCh musi odejść!”: fala protestów – z bezprecedensowymi hasłami – w różnych miastach i uniwersytetach Chin przeciwko reżimowi polityki „zero COVID” po tragicznym pożarze w Urumczi, w którym na skutek restrykcji zginęło co najmniej dziesięć osób. Kilka dni później policja zaczyna „polowanie” na uczestników.

 

29 listopada 2022

Lokalne źródła informują o „jawnej dyskryminacji” zatrzymanych po październikowym proteście przeciwko reżimowi polityki „zero COVID”: „Chińczyków zwolniono następnego dnia i ukarano odebraniem państwowych dopłat; Tybetańczycy, głodzeni i bezustannie przesłuchiwani, spędzili dwa tygodnie w izolatkach”.

 

30 listopada 2022

Pekin ogłasza, że w „komitecie pogrzebowym” przewodniczącego Jiang Zemina zasiądą trzej tybetańscy weterani: Phagpalha Gelek Namgjal, Ragdi i Dziampa Phuncog.

Amerykańscy kongresmeni wzywają ONZ do zajęcia się sprawą przymusowego wysłania tybetańskich dzieci do szkół z internatem, by „odciąć je od własnego języka i kultury”.

 

1 grudnia 2022

Tybetańskie źródła podają, że Lobsang Czophel, „zatrzymany latem” mnich klasztoru Kirti w Ngabie (chiń. Aba), w prowincji Sichuan, został skazany na dwa i pół roku więzienia. „Nie wiadomo, o co go oskarżyli i gdzie odbywa karę”.

 

5 grudnia 2022

Policja zatrzymuje cztery młode Tybetanki – Delhę, Kelsang Dolmę, Zamkar i Deczen – za udział w proteście przeciwko reżimowi polityki „zero COVID” w Chengdu, stolicy prowincji Sichuan. Wszystkie zostają potem przewiezione do rodzinnego Kardze (chiń. Ganzi) i tam aresztowane.

 

6 grudnia 2022

Tybetańskie źródła podają, że Jonten Gjaco, uprowadzony w grudniu 2021 roku pisarz z Draggo (chiń. Luhuo) w prowincji Sichuan, został zwolniony z aresztu.

Dordże Taszi – biznesmen i filantrop z Nangczenu nękany przez władze chińskie za krytykowanie nieudolności aparatczyków po tragicznym trzęsieniu ziemi w Juszu (chiń. Yushu), w prowincji Qinghai – ogłasza w mediach społecznościowych, że jego wnuczek zmarł zarażony wirusem COVID w ośrodku izolacyjnym, ponieważ nie udzielono mu pomocy medycznej.

 

7 grudnia 2022

Po trzech latach drakońskich restrykcji władze chińskie z dnia na dzień rezygnują z reżimu polityki „zero COVID”.

 

9 grudnia 2022

Amerykańska administracja wpisuje na czarną listę dwóch chińskich aparatczyków – Wu Yingjie, byłego sekretarza partii w Lhasie, i Zhanga Hongbo, lokalnego komendanta policji – za „drastyczne łamanie praw człowieka” w Tybecie.

 

13 grudnia 2022

Pekin wymienia – zapewne z powodu „pandemicznej” nieudolności – burmistrzów najważniejszych miast Tybetu (Lhasy, Szigace i Czamdo).

Parlament Kanady jednogłośnie przyjmuje rezolucję, w której wzywa Dharamsalę i Pekin do dialogu w duchu Drogi Środka.

Indie informują o (pierwszym od ponad roku) „starciu” z Chinami (9 grudnia, na „spornej” granicy w Tałangu, w stanie Arunaćal Pradeś).

 

17 grudnia 2022

Z okazji rocznicy reformatora Congkhapy i tradycyjnego „święta światła” władze chińskie przypominają sobie nagle o (całkowicie przemilczanym w mediach po zniesieniu drakońskich restrykcji) „zagrożeniu epidemiologicznym” i zabraniają wiernym odwiedzania klasztorów oraz zapalania lampek w świątyniach buddyjskich.

 

19 grudnia 2022

„Nie ma powodu wracać do Chin. Wolę Indie”, mówi Dalajlama dziennikarzom podczas wizyty w Bodh Gai, miejscu Przebudzenia historycznego Buddy.

Zatrzymanie Gonpo Kji, która protestuje przed gmachem sądu ludowego w Lhasie przeciwko „niesprawiedliwemu wyrokowi” brata, Dordże Tasziego.

 

20 grudnia 2022

Indyjskie stowarzyszenie „Tradycji Nalandy” ogłasza, że „buddyści z Himalajów” nigdy nie uznają Dalajlamy „mianowanego przez władze chińskie”.

 

26 grudnia 2022

W Bodh Gai, miejscu Przebudzenia historycznego Buddy, Dalajlama inauguruje pięcioletni „program wymiany” dla mnichów tradycji palijskiej i sanskryckiej.

 

27 grudnia 2022

W apogeum milionów zakażeń Chiny formalnie „otwierają” dla turystów Dżokhang i inne sanktuaria Tybetu – do tej pory zamknięte dla wiernych z powodu pandemii.