styczeń 2024

Ministerstwo edukacji wydaje rozporządzenie, przypominające o zakazie prowadzenia prywatnych zajęć dla uczniów, a urzędnicy „chodzą od drzwi do drzwi, sprawdzając, czy w czasie ferii dzieci nie uczą się tybetańskiego i nie biorą udziału w czynnościach religijnych”.

 

2 stycznia 2024

„Przepychanka” na „tradycyjnym zimowym pastwisku” między indyjskimi pasterzami a chińskimi żołnierzami w dolinie Chushul, w Ladakhu.

 

3 stycznia 2024

Na skutek międzynarodowych protestów koncern Thermo Fisher Scientific przestaje sprzedawać chińskiej policji w Tybecie zestawy do pobierania DNA.

 

4 stycznia 2024

Taden – trzydziestopięcioletni świecki z okręgu Czilen (chiń. Qilian) w prowincji Qinghai – zostaje zatrzymany za „zagraniczne kontakty i przekazywanie informacji”.

 

7 stycznia 2024

Xinhua informuje, że w 2024 roku Pekin wyda 80 miliardów yuanów (44,4 mld. PLN) na „rozbudowę infrastruktury w Xizangu” (czytaj: nowe lotniska, linie kolejowe i szosy w TRA).

 

10 stycznia 2024

Zhang Yongze, usunięty z partii ponad rok wcześniej były wiceprzewodniczący rządu ludowego Tybetańskiego Regionu Autonomicznego, zostaje skazany na karę 14 lat pozbawienia wolności za korupcję.

 

14 stycznia 2024

„Tajwańska demokracja w działaniu jest źródłem nadziei dla wszystkich, którzy pragną wolności i godności”, Dalajlama gratuluje wyboru (znienawidzonemu przez Pekin) prezydentowi Lai Ching-te.

Duńskie media ekscytują się, że w dniu koronacji król Fryderyk X – „ubrany w galowy mundur z orderami” – miał na ręku „plecioną tybetańską bransoletkę Szambali”.

 

15 stycznia 2024

Cedon – zatrzymana trzy tygodnie wcześniej studentka drugiego roku Uniwersytetu w Lhasie – umiera w stołecznym okręgu Njemo (chiń. Nimu). Policja odmawia rodzicom wydania zwłok, twierdząc, że „czeka na wyniki autopsji”. Młoda kobieta miała „nagle upaść i umrzeć po przewiezieniu do szpitala”. Krewni są przekonani, że została zakatowana.

 

16 stycznia 2024

Tybetańskie źródła – z nieukrywaną satysfakcją – informują o „spadnięciu z czwartego piętra” i tragicznej śmierci Wang Dongshenga, aparatczyka odpowiedzialnego za zniszczenie co najmniej trzech wielkich posągów i falę prześladowań w Draggo (chiń. Luhuo) oraz pacyfikację obozowiska klasztornego Larung Garu w prowincji Sichuan.

 

17 stycznia 2024

Pekin publikuje „alarmujące” statystyki depopulacji, z których wynika, że w 2023 roku liczba urodzeń w ChRL spadła do 6,39 na 1000 mieszkańców.

 

18 stycznia 2024

Zgromadzenie ogólne Azjatyckiej Konferencji Buddyjskiej dla Pokoju obwołuje Dalajlamę „najwyższym przywódcą świata buddyjskiego” i ustanawia dzień jego urodzin (6 lipca) Światowym Dniem Współczucia.

 

22 stycznia 2024

Chińskie media informują o odkryciu „tysięcy zabytków – w tym kamiennych narzędzi i wyrobów z kości – sprzed 53 tysięcy lat” w Ngari (chiń. Ali).

 

23 stycznia 2024

Tybetańskie źródła informują, że zatrzymany w 2021 roku Lobsang Taszi – były „mistrz recytacji” i przełożony w klasztorze Kirti, w Ngabie (chiń. Aba) – został skazany na trzy lata więzienia za „organizowanie modłów w czasie pandemii” i ofiarowanie Dalajlamie datku w intencji zmarłych.

Polska – obok 19 innych państw z Rady Praw Człowieka ONZ – mówi o sytuacji w Tybecie podczas „powszechnego przeglądu okresowego” ChRL.

Zebrani w Pekinie aparatczycy odpowiedzialni za „sprawy etniczne” wzywają do „integracji” mniejszości, zwalczania „ukrytych zagrożeń” i „zaprowadzania wspólnoty narodu chińskiego”.

 

24 stycznia 2024

73 chińskie rządowe organizacje pozarządowe – takie jak Ogólnochińskie Stowarzyszenie Studiowania Praw Człowieka, Chińskie Centrum Tybetologii, Chińska Szkoła Wyższa Buddyzmu Tybetańskiego, Akademia Nauk Rolniczych i Hodowlanych Xizangu, Federacja Literatury i Kręgów Sztuki Xizangu czy Centrum Badawcze Korytarza Tybetańsko-Qiangowsko-Yiskiego na rzecz Promowania Silniejszego Poczucia Narodu Chińskiego Jako Jednej Społeczności w Południowo-Zachodnim Uniwersytecie Minzu – wystosowują list protestacyjny do Przewodniczącego Rady Praw Człowieka ONZ w związku ze zorganizowanym przez Helsińską Fundację Praw Człowieka panelem na temat sytuacji w Tybecie (który nazywają w swoim piśmie „Xizangiem”).

 

29 stycznia 2024

Chińskie media publikują lakoniczny komunikat – co z reguły zapowiada dymisję i wyrok za korupcję – o „wszczęciu postępowania” dyscyplinarnego wobec Wang Yonga, (kolejnego) wiceprzewodniczącego rządu ludowego Tybetańskiego Regionu Autonomicznego.

 

luty 2024

Przed Losarem – przypadającym tym razem 10 lutego Nowym Rokiem kalendarza tybetańskiego – władze chińskie „otwierają” Lhasę do Tybetańczyków spoza TRA, czyli dwóch tradycyjnych dzielnic, Khamu i Amdo, po okupacji przyłączonych administracyjnie do czterech prowincji Chin właściwych. Pielgrzymi „skwapliwie wykorzystują okazję” (interpretowaną jako „próba ratowania tonącej gospodarki”) i tłumnie zjeżdżają do Lhasy, w której policja na tydzień zamyka im przed nosem Dżokhang i „inne sanktuaria”.

Lhundrub – poszukiwany listem gończym i ukrywający się dwanaście lat były mnich klasztoru Kirti w Ngabie (chiń. Aba), w prowincji Sichuan – wychodzi z więzienia „okaleczony”.

Indyjskie media podają, że Pekin „zaludnia Chińczykami obronne wioski” po drugiej stronie granicy w Tałangu, w stanie Arunaćal Pradeś.

 

5 lutego 2024

Tybetańskie źródła podają, że Lobsang Thabke – mnich i bibliotekarz klasztoru Kirti w Ngabie (chiń. Aba), w prowincji Sichuan – został aresztowany w czerwcu 2023 roku za „przedrukowanie książek wydawanych za granicą” i kontakty z diasporą.

 

12 lutego 2024

Gegdziom – młody pieśniarz z Kakhogu (chiń. Hongyuan) w prowincji Sichuan – zostaje zatrzymany za „Smutną piosenkę”, którą wykonał na noworocznym koncercie.

 

13 lutego 2024

Tybetańskie źródła podają, że Tenzin Khenrap, mnich z Njagczu (chiń. Yajiang) w prowincji Sichuan, został zatrzymany w lipcu 2023 roku za zdjęcie Dalajlamy w telefonie komórkowym. „Bliskim do tej pory nie udało się ustalić, gdzie jest przetrzymywany”.

 

14 lutego 2024

Ponad trzystu Tybetańczyków protestuje przed siedzibą władz lokalnych przeciwko przymusowym przesiedleniom (dwóch wiosek i sześciu klasztorów) w związku z budową zapory Kamtok (chiń. Gangtuo) na rzece Driczu (Jangcy) w Dege, w prefekturze Kardze (chiń. Ganzi) prowincji Sichuan.

 

15 lutego 2024

Czasopismo naukowe „Molecular Genetics & Genomic Medicine” wycofuje (rekordowe) 17 artykułów chińskich uczonych z uwagi na możliwe naruszanie praw osób – w tym Tybetańczyków i Ujgurów – od których pobierano „materiał” do badań.

 

17 lutego 2024

„Pod bezprawnymi, okupacyjnymi rządami chińskich komunistów Tybetańczycy w ojczyźnie zachowali ducha jedności, niemniej na wychodźstwie zdarza się niektórym zbaczać ze ścieżki bezinteresowności. Naszą społeczność dzielą ludzie o wąskich horyzontach, skupieni na – godnym pożałowania i haniebnym – podkreślaniu miejsca pochodzenia czy sekciarskich afiliacji. Osoby, którym powierzono przywództwo, muszą być odpowiedzialne”, pisze Dalajlama z okazji 50. rocznicy utworzenia tybetańskich osad w południowych Indiach.

Phude, matka „znikniętego” przez policję Tenzina Khenrapa, mnicha z Njagczu (chiń. Yajiang) w prowincji Sichuan, „umiera z rozpaczy”, ponad roku bezskutecznie błagając o informacje o losie syna.

 

20 lutego 2024

Gonpo Kji – wielokrotnie zatrzymywana i bita siostra biznesmena i społecznika skazanego (zdaniem chińskich ekspertów i instytucji społeczności międzynarodowej, bezpodstawnie) na karę dożywotniego pozbawienia wolności – po dwumiesięcznej przerwie podejmuje kolejny protest przed Sądem Ludowym w Lhasie. Tym razem obok transparentu trzyma portret przewodniczącego Xi Jinpinga.

 

23 lutego 2024

Policja zatrzymuje ponad tysiąc osób – duchownych i świeckich – protestujących przeciwko budowie tamy na rzece Driczu (chiń. Jangcy) i przymusowym wysiedleniom w Dege, w prowincji Sichuan. Wielu pobitych demonstrantów „jest w ciężkim stanie”.

 

25 lutego 2024

Tybetańczyk Taszi Cering bije rekord Chin w półmaratonie.

 

28 lutego 2024

Chińskie media informują o „ceremonialnej debacie w Dżokhangu” i nadaniu tytułu gesze lharampa (zwyczajowo nazywanego odpowiednikiem doktoratu z filozofii buddyjskiej w szkole gelug) dwunastu tybetańskim mnichom (w styczniu, dla porównania, w Indiach – gdzie żyje połowa diaspory, stanowiącej niespełna trzy procent populacji tybetańskiej – ten sam tytuł odebrało z rąk Dalajlamy trzystu adeptów).

Władze stanu Arunaćal Pradeś ogłaszają, że trasa ucieczki Dalajlamy w 1959 roku będzie „atrakcją turystyczną i szlakiem pielgrzymkowym”.

 

3 marca 2024

Aresztowanie Tenzina, przełożonego klasztoru Łonto, i Tamdina, sołtysa jednej z wysiedlanych osad, „pod zarzutem organizowania protestów” przeciwko budowie zapory Kamtok (chiń. Gangtuo) w Dege, w Sichuanie. Obaj mężczyźni – „skatowani podczas przesłuchań” – zostają przewiezieni do aresztu śledczego.

 

4 marca 2024

Volker Türk, Wysoki Komisarz ONZ ds. Praw Człowieka, wzywa Pekin do zastosowania się do zaleceń, zgłoszonych po „okresowym przeglądzie”, oraz zmiany przepisów, które naruszają prawa człowieka „także w Tybecie”.

 

5 marca 2024

Phuncog – świecki ze stołecznego okręgu Lhundrub (chiń. Lingzhi) – zostaje „zgarnięty z ulicy” za „wysłanie dokumentów za granicę”.

 

4–11 marca 2024

Doroczne posiedzenia XIV Ogólnochińskiej Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej (OLPKK) oraz Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych (OZPL) w składzie pomniejszonym o 24 cywilnych i wojskowych aparatczyków „znikniętych” ostatnio przez przewodniczącego Xi, który podkreśla swoją „jednoosobowość”,  odmawiając premierowi tradycyjnej konferencji prasowej. Prokurator generalny informuje, że w 2023 roku liczba aresztowanych wzrosła o 47,1% (do 726 milionów), z czego 2,4 mln osób oskarżono o „zagrażanie bezpieczeństwu państwa”.

 

7 marca 2024

Indie „przerzucają oddziały z zachodnich rubieży na granicę z Chinami w Tybecie”, wywołując ostry protest Pekinu.

Ministerstwo spraw wewnętrznych w Budapeszcie potwierdza medialne doniesienia, że podpisane właśnie porozumienie dwustronne „dopuszcza patrole chińskich policjantów na terenie Węgier”.

 

15 marca 2024

Gigantyczny pożar lasów i ewakuacja tysięcy osób w Njagczu (chiń. Yajiang), w prefekturze Kardze (chiń. Ganzi), w Sichuanie.

 

19 marca 2024

Rada Legislacyjna Hongkongu – w ekspresowym tempie – przyjmuje oprotestowaną ustawę o bezpieczeństwie narodowym (nazywaną potocznie „artykułem 23”).

 

20 marca 2024

Pekin przyjmuje przepisy dotyczące oszczędzania wody i wyznacza limity już zużycia poszczególnym rejonom (w tym samym czasie wysyłając uzależnionym finansowo i politycznie Malediwom 30 tysięcy ton butelkowanej wody z tybetańskich lodowców).

 

21 marca 2024

Chińskie media podają, że Ji Guogang – były wiceprzewodniczący stałego komitetu Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych Tybetańskiego Regionu Autonomicznego – stanął przed sądem i przyznał się do przyjmowania łapówek oraz nadużywania władzy.

 

22 marca 2024

Tybetański Region Autonomiczny kusi inwestorów – minimum 400 tys. dolarów – możliwością dopuszczenia dzieci do „preferencyjnego” (czytaj: łatwiejszego) gaokao, czyli egzaminu na studia wyższe.

Indie podwajają – do 100 miliardów rupii (4,8 miliarda PLN) – „pięcioletni pakiet pomocowy” dla Bhutanu.

 

26 marca 2024

Pema – mnich klasztoru Kirti w Ngabie (chiń. Aba), w prowincji Sichuan – wychodzi na „ulicę bohaterów” z portretem Dalajlamy, wołając o powrót Jego Świątobliwości, i zostaje natychmiast zatrzymany przez policję. „Chińczycy błyskawicznie usunęli jego konto z portalu WeChat i zaczęli sprawdzać wszystkich z listy kontaktów”.

 

29 marca 2024

Po utworzeniu – wymarzonego przez Pekin i niechętnego Indiom – koalicyjnego rządu nepalskich partii komunistycznych Chin zgadzają się na otwarcie „dla ludzi” (zamkniętych od wybuchu pandemii) czternastu przejść granicznych z Nepalem.

 

30 marca 2024

Pekin nadaje nazwy trzydziestu miejscom w indyjskim stanie Arunaćal Pradeś (chiń. Zangnan), do którego rości sobie prawo.

 

1 kwietnia 2024

Dhonjo – nauczyciel ze szkoły podstawowej w Merumie, w prowincji Sichuan – zostaje zwolniony z pracy i pozbawiony licencji za „wpajanie dzieciom znaczenia ojczystego języka i podkreślanie wagi znajomości historii Tybetu”.

 

2 kwietnia 2024

Władze chińskie blokują „Tybetańską owcę” – jeden z najpopularniejszych portali i forum dyskusyjne, poświęcone językowi tybetańskiemu.

Paldon – siostra Samtena skazanego na trzy lata pozbawienia wolności po niejawnej rozprawie w Coczenie (chi. Cuoqin), w TRA – zostaje skatowana przez policjantów, których pyta o powód aresztowania brata.

 

10 kwietnia 2024

Policja bije protestujących i zatrzymuje czterech Tybetańczyków, domagających się odszkodowania za „bezprawnie skonfiskowane” pastwiska w Markhamie (chiń. Mangkang), w TRA.

Media publikują konkluzje raportu służb wywiadowych, które stwierdzają, że Chiny „potajemnie i zdradliwie” ingerowały w wybory w Kanadzie w 2019 i 2021 roku, starając się – skutecznie – wspierać kandydatów przychylnych strategicznym interesom Pekinu.

 

15 kwietnia 2024

Kunsang Longjang – siedemnastoletni mnich, którego zmuszono do opuszczenia klasztoru Julung i zamknięto w szkole z internatem – odbiera sobie życie w Colho (chiń. Hainan), w prowincji Qinghai.

 

16 kwietnia 2024

Tybetańskie źródła podają, że Tenzin Dordże – pięćdziesięcioletni mnich klasztoru Szelkar w Dingri, w TRA – 23 maja 2023 roku odebrał sobie po życie po zwolnieniu z aresztu, w którym był bity i torturowany za „objaśnianie ludziom nauk Dalajlamy”.

Policja zwalnia czterech – „bitych i dręczonych” – zatrzymanych za protestowanie przeciwko „bezprawnemu” skonfiskowaniu pastwisk w Markhamie (chiń. Mangkang), a władze lokalne wypłacają poszkodowanym „żałosne odszkodowania”.

 

20 kwietnia 2024

Gonpo Kji (wielokrotnie zatrzymywana za domaganie się ponownego rozpatrzenia sprawy brata, skazanego na dożywocie za „oszustwa kredytowe”) zostaje po raz kolejny pobita przez policję za protestowanie przed budynkiem sądu ludowego w Lhasie. Funkcjonariusze – których chce formalnie pozwać za bezprawne zatrzymania i tortury – niszczą jej telefon, „żeby ukryć dowody swoich przestępstw”.

 

23 kwietnia 2024

Aresztowanie – pod zarzutem szpiegostwa – Jiana G., współpracownika skrajnej Alternatywy dla Niemiec (AfD), udającego chińskiego dysydenta i poparcie dla tybetańskiej diaspory.

 

26 kwietnia 2024

Indagowany przez zagranicznych dziennikarzy w związku z wypowiedzią prezydenta diaspory, który wspomniał o trwających „nieformalnym kontaktach”, rzecznik chińskiego MSZ prostuje, że Pekin nigdy nie będzie rozmawiać z „separatystycznym, nieuznawanym przez nikogo tzw. rządem emigracyjnym”, tylko – ewentualnie – z przedstawicielami Dalajlamy, i nie o „Xizangu”, a o „możliwości powrotu”.

 

27 kwietnia 2024

Grupa rodziców bezskutecznie „demonstruje” przed szkołą z internatem w Dengczenie (chiń. Dingqing), „błagając dyrekcję o zwolnienie dzieci do domów”, żeby – jak co roku – mogły pomóc w zbieraniu jarcy gumbu, głównego źródła dochodów w tym rejonie.

 

30 kwietnia 2024

(Na tydzień przed wizytą Xi Jinpinga we Francji) sikjong Penpa Cering, szef Centralnej Administracji Tybetańskiej w Indiach, spotyka się z prezydentem Emmanuelem Macronem w Pałacu Elizejskim.

 

maj 2024

Po zamknięciu prywatnych szkół i „ujednoliceniu” podręczników, skoszarowaniu ponad miliona tybetańskich dzieci w internatach oraz ogłoszeniu zakazu nauczania tybetańskiego i zdelegalizowaniu uczenia dzieci we własnym zakresie, władze chińskie zabraniają posługiwania się językiem tybetańskim na terenie szkół podstawowych, gimnazjów i liceów prowincji Sichuan.

„Zamiast wypłacić odszkodowania” lokalni aparatczycy „oskarżają o polityczne pobudki”, „reedukują” i „prześwietlają” społeczność, która protestowała przeciwko „bezprawnemu wywłaszczeniu” w Markhamie (chiń. Mangkang).

 

8 maja 2024

Pekin wpisuje na swoją listę programu UNESCO Pamięć Świata – uratowaną cudem przed hunwejbinami – drukarnię ksiąg buddyjskich (i ponad dwieście tysięcy rzeźbionych w drewnie matryc) w khampowskim Dege.

 

21 maja 2024

„Wspaniale widzieć, jak mocno zakorzeniona jest demokracja w Tajwanie. Tajwańczycy zbudowali nie tylko kwitnącą, prężną demokrację, ale też osiągnęli wielki dobrobyt, zachowując bogactwo swoich tradycji i kultury”, Dalajlama gratuluje objęcia urzędu prezydentowi Laiowi Ching-te, a ChRL rozpoczyna „karne” manewry wojskowe „wokół” wyspy.

 

22 maja 2024

Indyjski stan Himaćal Pradeś podpisuje umowę z tybetańskim departamentem edukacji w Dharamsali w sprawie wprowadzenia do wszystkich szkół publicznych – opracowanego z inicjatywy Dalajlamy – programu „nauczania społecznego, emocjonalnego i etycznego” (SEE Learning).

HRW publikuję analizę doniesień „oficjalnych” mediów, z której wynika, że w latach 2000–25 władze chińskie „przemieszczą” – po wielokrotnych „odwiedzinach” aparatczyków, mamieniu fałszywymi obietnicami i jawnych groźbach, za to bez konsultacji, odszkodowań ani możliwości wyboru i odwołania – 3,36 mln z 4,5 mln mieszkańców tybetańskich „regionów wiejskich”.

 

23 maja 2024

Amerykański Senat jednogłośnie przyjmuje rezolucję, w której wzywa Pekin do podjęcia rozmów z Dalajlamą lub jego przedstawicielami w celu pokojowego rozwiązania „sporu” z Tybetem „zgodnie z prawem międzynarodowym” oraz do „położenia kresu fałszowaniu historii Tybetu, narodu tybetańskiego i tybetańskich instytucji”.

 

24 maja 2024

„Historyczna chwila”: tybetańscy misi, którzy „formalnie studiowali współczesne dyscypliny wiedzy”, przedstawiają wyniki swoich badań praktyk medytacyjnych podczas konferencji naukowej w Dharamsali.

 

28 maja 2024

W okręgu Pasze (chiń. Basu) zostaje zatrzymany Rabgang Tenzin, który zatknął na dachu tybetańską flagę, „żeby pobłogosławić nowo zbudowany dom. Wpadł, bo zaspał i nie zdjął jej przed świtem”.

 

30 maja 2024

Pierwsze wyroki – czternastu skazanych – przetrzymywanych od trzech lat „47” działaczy z Hongkongu.

 

1 czerwca 2024

Dharamsala ogłasza utworzenie specjalnej szkoły (z klasami 4 – 8) dla dzieci coraz liczniejszych „zagranicznych” tybetańskich rodzin.

 

3 czerwca 2024

Biuro Dalajlamy odwołuje wszystkie zaplanowane spotkania, informując, że Jego Świątobliwość wyjedzie do Stanów Zjednoczonych na operację kolana.

 

6 czerwca 2024

Biuro Dalajlamy, „za radą państwowej wyroczni Neczung”, prosi o powtarzanie i „zliczanie” mantr Buddy Medycyny w intencji operacji kolana, którą Jego Świątobliwość ma przejść w Stanach Zjednoczonych (wyjeżdżając z Indii po raz pierwszy od 2018 roku).

 

10 czerwca 2024

Parlament Kanady jednogłośnie przyjmuje rezolucję, „wspierającą” prawo narodu tybetańskiego do „samostanowienia i swobodnego decydowania – bez żadnych nacisków zewnętrznych – o sprawach społecznych, gospodarczych, kulturowych i religijnych”, jednoznacznie ostrzegając Chiny przed mieszaniem się w proces wyboru następnego Dalajlamy.

Cering Co – przewodniczka turystyczna z Juszu (chiń. Yushu) w prowincji Qinghai – zostaje po raz czwarty ukarana (tym razem dziesięciodniowym) aresztem administracyjnym za protest przeciwko dyskryminowaniu Tybetańczyków przez chińską policję.

 

11 czerwca 2024

Pekin odrzuca wszystkie kluczowe „zalecenia” (dotyczące np. zbrodni przeciwko ludzkości, stosowania tortur czy arbitralnych uwięzień), zgłoszone po „okresowym przeglądzie” w Radzie Praw Człowieka ONZ.

„Nagła powódź” i osuwiska w Njagczu (chiń. Yajiang), w Sichuanie. Media podają, że dwoje turystów uznano za „zaginionych”, tybetańskie źródła mówią, że ofiar znacznie więcej.

 

12 czerwca 2024

Amerykański Kongres przyjmuje (stosunkiem głosów 391 do 26) Ustawę „o rozwiązaniu dla Tybetu”, która odrzuca absurdalne twierdzenia Pekinu o „odwiecznej części Chin” i wzywa do podjęcia dialogu z Dalajlamą.

Dziennik „Kathmandu Post”, powołując się na jednego z deputowanych, informuje, że rząd Nepalu „nie podejmuje żadnych działań” w związku z zatrzymaniem dwóch – „zwabionych na granicę” – obywateli, którym chińskie służby zarzucają „pomaganie” uciekinierom z Tybetu.

 

13–15 czerwca 2024

(Pierwsza od dwudziestu lat) delegacja Unii Europejskiej z wiceprzewodniczącą EEAS (Europejska Służba Działań Zewnętrznych) Paolą Pampaloni na czele odwiedza Tybetański Region Autonomiczny. Według komunikatu opublikowanego po powrocie program obejmuje „wizyty w szkołach z internatem, gminach, ośrodkach religijnych i kulturalnych, domach przesiedlonych rodzin oraz w więzieniu”. Władze chińskie „przychyliły się do większości próśb, odmawiając jedynie spotkań z więźniami politycznymi”. Na zakończenie delegaci przedstawiają „szereg rekomendacji”, mających zagwarantować „pełną dwujęzyczną edukację, zachowanie dziedzictwa kulturowego oraz przestrzeganie fundamentalnych praw Tybetańczyków”, wyrażając zaniepokojenie „bezprawnymi uwięzieniami, stosowaniem tortur i nieludzkim traktowaniem”.

 

16 czerwca 2024

Centralna Komisja Kontroli Dyscypliny informuje o wszczęciu postępowania w sprawie „poważnych naruszeń prawa” przez Wu Yingjie, który przepracował 47 lat w Tybecie i dosłużył się tam stanowiska przewodniczącego lokalnych struktur partii, czyli najwyższego namiestnika Pekinu w Lhasie. Wu sumiennie realizował politykę sinizacji. Wkrótce po objęciu urzędu ogłosił, że Dalajlama „nigdy nie zrobił nic dobrego” dla Tybetańczyków, którzy „kochają nie jego, a zapewniającą dostatek partię komunistyczną”. W grudniu 2022 roku amerykańska administracja ukarała go sankcjami i wpisała na czarną listę (razem z Zhangiem Hongbo, komendantem policji w Lhasie) za „drastyczne łamanie praw człowieka” w Tybecie.

 

17 czerwca 2024

„Nie myślę jeszcze o odrodzeniu”, mówi Dalajlama, indagowany przez dziennikarzy w związku z chińskimi przygotowaniami i rezolucjami innych państw, przestrzegających Pekin przed ingerowaniem w proces sukcesji przywódcy Tybetańczyków. „Ważne, bym póki żyję, poświęcał wszystkie siły pomaganiu jak największej liczbie ludzi”.

Władze chińskie zakazują Tybetańczykom wstępu do sanktuarium Njenpo Jurce w Gologu (chiń. Guoluo), w prowincji Qinghai. Mieszkańcy uważają to za szykanę, która „uniemożliwia odprawianie tradycyjnych rytuałów i nie ma nic wspólnego z ochroną środowiska”.

 

18 czerwca 2024

Do Dharamsali, stolicy diaspory w Indiach, przybywa delegacja amerykańskich legislatorów z demokratką i byłą przewodniczącą Izby Reprezentantów Nancy Pelosi oraz republikaninem Michaelem McCaulem, szefem komisji spraw zagranicznych w Kongresie, na czele. Przesłanie wizyty jest proste, mówi po przylocie do Indii kongresman McCaul: „Stany Zjednoczone stoją po stronie Tybetańczyków”.

W Tianjinie policja zatrzymuje sześciu Tybetańczyków z Dengczenu (chiń. Dingqing), próbujących „złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przez lokalnego biznesmena, który nie zapłacił im 2,5 mln yuanów (1,4 mln PLN) za jarca gumbu” (lecznicze grzyby gąsienicowe).

 

 

18–19 czerwca 2024

Przewodniczący Xi Jinping prowadzi „inspekcję” w prowincji Qinghai (między innymi w szkole średniej z internatem w Gologu i świątyni buddyjskiej w Silingu), „wzmacniając poczucie jedności narodu chińskiego” na ziemiach tybetańskich. (W tym samym czasie południowe Chiny nawiedzają katastrofalne powodzie. Wielu żartuje, że przewodniczący uciekł w góry albo pojechał prosić „żywych buddów”, żeby wymodlili ratunek, z którym sam nie zamierza spieszyć.)

 

20 czerwca 2024

Rzecznik chińskiego MSZ oświadcza, że Dalajlama musi „dogłębnie zrewidować poglądy polityczne”, żeby wrócić do – zerwanego w 2010 roku – „dialogu” z Pekinem.

 

21 czerwca 2024

Ambasada USA podaje, że w Chinach studiuje 800 Amerykanów – w tym zaledwie 200 na chińskich uczelniach – podczas gdy przed wybuchem pandemii było ich ponad 11 tysięcy, a w USA uczy się 290 tys. Chińczyków.

 

22 czerwca 2024

Tybetańskie źródło z Czigdrilu (chiń. Jiuzhi) w prowincji Qinghai – prosząc o niepodawanie imienia oraz nazwy świątyni, „żeby nie prowokować dalszych represji” – informuje, że „pod koniec maja” zatrzymano mnicha i poddano cały klasztor „dziesięciodniowej reedukacji politycznej” za „wpis w mediach społecznościowych”.

 

23 czerwca 2024

Tysiące Tybetańczyków witają Dalajlamę, który – po sześcioletniej przerwie – przylatuje do Stanów Zjednoczonych (na operację kolana).

 

24 czerwca 2024

Prezydent Duda – bo, jak wyjaśnia, „Merkel latała tam co roku” – spotyka się w Pekinie z przewodniczącym Xi Jinpingiem. Mówi, że zawarł „chyba największe w historii” umowy na eksport polskiej żywności (ze szczególnym uwzględnieniem faszerowanego antybiotykami drobiu), uzyskał obietnicę ruchu bezwizowego (do 15 dni) dla Polaków i „przedstawił nasze spojrzenie na bezpieczeństwo w Europie”, w przeciwieństwie do wszystkich liczących się przywódców Zachodu nie wspominając słowem o przestrzeganiu praw człowieka, Tybecie, Turkiestanie Wschodnim, Hongkongu i Tajwanie, ponieważ „Chiny są światowym mocarstwem i nie ingerujemy w ich działania”, takie jak wspieranie inwazji Rosji na Ukrainę i Korei Północnej. Przy okazji prezydent RP wyraża nadzieję, że relacje Polski z ludobójczym komunistycznym reżimem w Chinach „będą zawsze oparte na wspólnych ideałach”.

 

27 czerwca 2024

Zgromadzenie ogólne Azjatyckiej Konferencji Buddyjskiej dla Pokoju jednogłośnie oddaje hołd dziełu Dalajlamy, ustanawiając jego urodziny (6 lipca) Światowym Dniem Współczucia.

Rządowa agencja Xinhua informuje o postawieniu zarzutów korupcji i „nielojalności politycznej” dwóm – osobiście wybranym przez Xi Jinpinga – byłym ministrom obrony i generałom AL-W.

 

28 czerwca 2024

Biuro Dalajlamy podaje, że „operacja wymiany stawu kolanowego udała się doskonale, a Jego Świątobliwość wrócił już do swojego pokoju i zjadł obiad. Wszyscy, którzy się nim opiekują, są niezwykle troskliwi i pomocni”.

Usługa Tłumacz Google dodaje język tybetański.

 

lipiec 2024

„Nowa rewolucja kulturalna”. Policja zaczyna „przeszukiwać wszystkie prywatne domy” w co najmniej czterech miejscowościach, w Ngabie (chiń. Aba), w Sichuanie. Funkcjonariusze każą „zrywać flagi modlitewne i rozbierać kadzielnice”, które Tybetańczycy tradycyjnie budują na dachach. „Mówi się, że testują tu kampanię, którą zaraz ogłoszą w innych regionach”. Jednocześnie władze zabraniają „wspólnego odmawiania modlitw w internecie i mediach społecznościowych”. Osoby, które zakładały takie grupy, są „wzywane na przesłuchania”.

Władze chińskie każą zamknąć szkoły przy klasztorach Kirti i Lhamo Kirti w Ngabie (chiń. Aba), „przenosząc” wszystkich (tysiąc sześciuset) wychowanków do nauczających po chińsku – i programowo sinizujących – szkół z internatem.

 

1 lipca 2024

Wiele rządów ostrzega swoich obywateli, że chińska policja – w imię „walki ze szpiegostwem i zagrożeniami bezpieczeństwa” – uzyskała uprawnienia do kontrolowania telefonów i innych urządzeń elektronicznych cudzoziemców.

Władze chińskie wprowadzają „nadzwyczajne środki bezpieczeństwa” w związku ze zbliżającymi się urodzinami Dalajlamy.

 

7 lipca 2024

Pekin potępia Waszyngton i Delhi za „złożenie życzeń urodzinowych” Dalajlamie, przy okazji podkreślając swoje „prawo” do wskazania jego następcy.

 

8 lipca 2024

Dwa tygodnie po obwieszczeniu przez prezydenta Dudę „zaszczytnej przyjaźni” z Xi Jinpingiem chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza ćwiczy z białoruskim wojskiem „Atak Orłów 2024” przy polskiej granicy.

 

10 lipca 2024

Zebrani w Waszyngtonie przywódcy państw NATO (a więc i „zaszczycony przyjaźnią” Xi Jinpinga prezydent Duda) nazywają ChRL – rzecz bez precedensu – „decydującym czynnikiem, który umożliwia Rosji prowadzenie wojny przeciwko Ukrainie”.

 

11 lipca 2024

Niezależni badacze publikują analizę danych ze spisu powszechnego, z których wynika, że Tybetańczycy z regionów wiejskich TRA mają jeden z najwyższych współczynników dzietności w – szybko wymierającej – ChRL: 2,363 (dla porównania, w zdominowanej przez Chińczyków Lhasie: 0,87).

 

12 lipca 2024

Prezydent Biden podpisuje przyjętą przez obie izby Ustawę „o rozwiązaniu dla Tybetu”, czyniąc z tego zadania – które ma być osiągnięte „pokojowo, zgodnie z prawem międzynarodowym, na drodze dialogu bez warunków wstępnych” – cel polityki Stanów Zjednoczonych. Waszyngton wzywa Pekin do nierozpowszechniania kłamstw o historii Tybetu (jako „integralnej części Chin”), polecając Departamentowi Stanu ich dementowanie.

 

13 lipca 2024

Pekin błyskawicznie potępia Stany Zjednoczone za przyjęcie Ustawy o „rozwiązaniu dla Tybetu” – czyli „brutalną ingerencję” w sprawy wewnętrzne i „bardzo zły sygnał” dla rzeczników „niepodległości Xizangu” – mobilizując „patriotyczne siły” nazajutrz po podpisaniu przez prezydenta Bidena dokumentu, który OLPKK uznaje za „złowrogą farsę, raniącą uczucia Chińczyków, w tym Tybetańczyków”.

 

14 lipca 2024

Władze chińskie zamykają działającą od trzydziestu lat słynną, stawianą za wzór i wielokrotnie nagradzaną „średnią szkołę zawodową” Dzigme Gjalcena w Gologu (chiń. Guoluo), „prawdopodobnie ostatnią prywatną tybetańską szkołę w prowincji Qinghai”.

 

15 lipca 2024

Opóźnione o ponad pół roku, „kryzysowe” plenum KPCh. Rządowa agencja Xinhua wywołuje lawinę spiskowych teorii, nazywając Xi Jinpinga – wbrew jego własnej retoryce powrotu do maoistowskich korzeni – „wielkim reformatorem” (i architektem „ponad dwóch tysięcy przemian”), by po kilkunastu godzinach, bez słowa wyjaśnienia, usunąć cały wstępniak.

 

26 lipca 2024

Indyjskie media publikują zdjęcia satelitarne „strategicznego” mostu, przerzuconego przez Chiny nad jeziorem Pangong w „spornym” regionie wschodniego Ladakhu.

 

29 lipca 2024

Ponad stu tybetańskich akademików wystosowuje list do Wysokiego Komisarza Praw Człowieka, apelując o „wezwanie Chin do zaprzestania zamykania prywatnych i przyklasztornych szkół w całym Tybecie, przywrócenia zlikwidowanych placówek i umożliwienia im spokojnej pracy; wezwanie Chin do bezzwłocznego wycofania się z polityki zamykania tybetańskich dzieci w szkołach z internatem; zaangażowanie się w ochronę języka, religii i kultury Tybetu oraz publiczne poruszanie kwestii naruszania praw człowieka w Tybecie; wezwanie rządu Chin do przestrzegania międzynarodowych zobowiązań, wynikających z ratyfikowanego przez Pekin Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych oraz Konwencji Praw Dziecka, jak również o zabieganie o pociągnięcie do odpowiedzialności tych, którzy je łamali”.

 

30 lipca 2024

Pojawiają się doniesienia, że polscy myśliwi „lobbują za chińskim koncernem Hikvision”, oskarżanym przez USA za udział w łamaniu praw człowieka (i produkującym m.in. urządzenia do strzelania w nocy).

 

31 lipca 2024

Po podpisaniu przez prezydenta Bidena Ustawy „o rozwiązaniu dla Tybetu” i wizycie amerykańskich parlamentarzystów w Dharamsali Pekin „karze” sankcjami (zakaz wjazdu dla całej rodziny i prowadzenia interesów w ChRL) za „mieszanie się w sprawy wewnętrzne Chin oraz podkopywanie ich suwerenności, bezpieczeństwa i rozwoju” kongresmena Jima McGoverna, jednego z najważniejszych sojuszników Tybetu w Waszyngtonie. „Uznam to za zaszczyt. Jeśli przywódcy ChRL nie lubią być krytykowani za naruszanie praw człowieka, powinni przestać je gwałcić. Mogliby zacząć od zaprzestania prześladowań w Tybecie, położenia kresu ludobójstwu w Xinjiangu i zakończenia walki z demokracją w Hongkongu”.

 

sierpień 2024

Gjalcen Norbu, „chiński Panczen”, składa doroczną wizytę w „Xizangu”, podczas której propaguje (reedukacyjną) kampanię „trzech świadomości” (narodowej, obywatelskiej i prawnej), która „winna towarzyszyć wszystkim codziennym aktywnościom religijnym w klasztorach buddyjskich”.

 

1 sierpnia 2024

W związku z buddyjskim świętem Szoton władze chińskie „z dnia na dzień” wprowadzają „nadzwyczajne środki bezpieczeństwa” w Lhasie, między innymi „formalnie zobowiązując do donoszenia kurierów”.

 

2 sierpnia 2024

Co najmniej cztery ofiary śmiertelne i kilkudziesięciu zaginionych – tragiczna powódź i osuwisko w Darcedo (chiń. Kangding), w Sichuanie.

 

4 sierpnia 2024

Indyjskie media podają, że chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza od dwóch lat przetrzymuje dwóch Indusów uprowadzonych w okręgu Anjan „spornego” stanu Arunaćal Pradeś.

 

7 sierpnia 2024

Wang Shujun – akademik, podający za „działacza demokratycznego” – zostaje uznany przez sąd w Nowym Jorku za winnego „szpiegowania” rodaków i Tybetańczyków w Stanach.

 

8 sierpnia 2024

Katedra studiów nad ludobójstwem Uniwersytetu Yale publikuje raport, z którego wynika, że w ciągu ostatnich siedmiu lat władze chińskie wymierzyły Ujgurom – łącznie – kary 4 milionów 400 tysięcy lat więzienia.

 

15 sierpnia 2024

Naukowcy i analitycy z amerykańskich uczelni i instytutów badawczych publikują raport, z którego wynika, że algorytmy serwisu internetowego TikTok „propagują poglądy władz Chińskiej Republiki Ludowej na kwestie takie jak Tybet i Tajwan, ukrywając treści krytyczne”.

Chińskie media publikują zdjęcia mnichów z Nagczu (chiń. Naqu), usypujących z piasku „nowe mandale” – czerwone flagi oraz godło ChRL – co ma „zachęcać do słuchania partii i okazywania jej wdzięczności oraz zaszczepiać miłość do niej wyznawcom buddyzmu”.

 

23 sierpnia 2024

Tybetańskie źródła podają, że w Nagczu (chiń. Naqu), w TRA policja zatrzymała młodą kobietę za „rozpowszechnianie pogłosek” o zlikwidowaniu szkoły Ragja Gangjdziong Szerig Norbuling w Gologu (chiń. Guoluo), w prowincji Qinghai.

 

27 sierpnia 2024

Wang Huning, przewodniczący Ogólnochińskiej Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej (teoretycznie, głównej platformy „mniejszości”) wzywa w Lhasie do „integracji wszystkich grup etnicznych” oraz „utożsamiania się z macierzą, narodem chińskim, chińską kulturą, Komunistyczną Partią Chin i socjalizmem o chińskiej specyfice”.

 

„początek września” 2024

Grupa dorosłych powstrzymuje przed „rzuceniem się do rzeki” pięciu chłopców, których zmuszono do opuszczenia klasztoru w Zungczu (chiń. Songpan), w Sichuanie i zapisano do „przypominającej bardziej więzienie” chińskiej szkoły z internatem.

 

2 września 2024

Katastrofalne ulewy i powodzie w tybetańskich prefekturach prowincji Qinghai.

 

3 września 2024

Lai Ching-te, prezydent (nigdy nienależącego do Chin i ciągle straszonego aneksją) Tajwanu, „wzywa” Pekin – o ile priorytetem KPCh jest faktycznie „integralność terytorialna” – do „odzyskania” ziem zajętych przez Rosję w XIX wieku (czyli miliona kilometrów kwadratowych z dzisiejszym Władywostokiem).

 

5 września 2024

Grupa francuskich tybetologów i sinologów publikuje list otwarty, protestując przeciwko muzeom, które „uginają się pod naciskiem Pekinu i fałszują historię”, zastępując słowo Tybet „chińskim regionem Xizang”.

 

6 września 2024

Trzynastu specjalnych sprawozdawców i grup roboczych ONZ upublicznia lipcowy list do przywódców ChRL, w którym wyraża „poważne zaniepokojenie” drastycznym naruszaniem praw tybetańskich „społeczności, liderów i duchownych”, podkreślając „brak jakichkolwiek konsultacji” przed podjęciem decyzji, „nieodwracalnie zmieniającej życie” setek przymusowo wysiedlanych ludzi, wobec których stosowano „represje, przemoc, arbitralne zatrzymania i aresztowania” za udział w pokojowych protestach przeciwko budowie hydroelektrowni Kamtok w Dege, w Sichuanie.

Władze chińskie organizują konferencję „poświęconą reinkarnacji żywych buddów w buddyzmie tybetańskim” – czy raczej „obowiązkowemu losowaniu ze złotej urny” – w Lanzhou.

 

7 września 2024

„Był moment, kiedy wydawało mi się, że to mogła być ostatnia transmisja w moim życiu. Strasznie się bałem i cały się trząsłem. Dzięki błogosławieństwu Lamy i Trzech Klejnotów, a także pomocy przyjaciół, jestem tu z powrotem i znów do was mówię”, informuje publicznie Taszi Nima, popularny influencer i propagator języka tybetańskiego, po zamknięciu przez władze kanału w mediach społecznościowych oraz trzech dniach bicia i przesłuchań w areszcie śledczym w Dege, w Sichuanie.

Amerykański dziennik twierdzi, iż może potwierdzić pogłoski, że „zniknięty” wiosną zeszłego roku Qin Gang – były minister spraw zagranicznych i gwiazda dyplomacji w stylu „wilczego wojownika” – uniknął więzienia (za „skandal obyczajowy”), ale został „dla postrachu” zatrudniony w księgarni rządowego wydawnictwa.

 

9 września 2024

Minister bezpieczeństwa publicznego ogłasza, że ChRL „będzie szkolić tysiące zagranicznych policjantów, żeby nadać światowemu porządkowi sprawiedliwszy, sensowniejszy i skuteczniejszy kształt”.

 

10 września 2024

Chen Wenqing – przewodniczący centralnej komisji ds. politycznych i prawnych, najważniejszego organu bezpieczeństwa Komunistycznej Partii Chin – składa wizytę w Lhasie i wzywa do „mocnego uderzenia w tybetańskich separatystów i wichrzycieli” przed rocznicą proklamowania ChRL. Wcześniej inspekcje w Tybecie prowadzą przewodniczący Najwyższego Sądu Ludowego i Najwyższej Prokuratury Ludowej, polecający podwładnym „wymierzać najsurowsze kary, żeby wywrzeć presję na terrorystów, separatystów etnicznych i innych zbrodniarzy”, oraz „bezwzględne zwalczać wszelkich przejawów separatystycznej infiltracji, sabotażu i innych zagrożeń dla bezpieczeństwa państwa”.

 

13 września 2024

Krewni informują, iż przypadkiem dowiedzieli się, że zatrzymany w w czerwcu zeszłego roku Lobsang Thabke – mnich i bibliotekarz klasztoru Kirti w Ngabie (chiń. Aba), w prowincji Sichuan – został skazany na trzy lata więzienia (prawdopodobnie za „przedrukowanie książek wydanych za granicą” i kontakty z diasporą).

 

24 września 2024

Tybetańskie źródła podają, że Dziampa Czophel – mnich z Rebgongu (chiń. Tongren) w prowincji Qinghai – został skazany na osiemnaście miesięcy więzienia za udostępnienie cytatu Dalajlamy (10 marca) na portalu WeChat.

 

25 września 2024

Golog Palden – zatrzymany „wiosną 2023 roku” i skazany na trzy lata pozbawienia wolności pieśniarz z okręgu Pema (chiń. Banma) w prefekturze Golog (chiń. Guoluo) prowincji Qinghai – zostaje „przedterminowo zwolniony z więzienia”.

Indyjscy wspinacze, zdobywszy jako pierwsi sześciotysięcznik w himalajskim masywie Gori Chen w stanie Arunaćal Pradeś, nadają mu imię (pochodzącego z Tałangu) Szóstego Dalajlamy – i autora popularnych do dziś miłosnych wierszy – Cangjanga Gjaco (6383 m n.p.m.).

 

26 września 2024

Po fali protestów paryskie Musée du quai Branly usuwa słowo „Xizang” z ekspozycji i katalogu wystawy sztuki tybetańskiej.

 

27 września 2024

Xi Jinping wygłasza przemówienie do przedstawicieli „grup etnicznych” w przeddzień rocznicy proklamowania ChRL. W konferencji biorą udział wszyscy członkowie Stałego komitetu biura politycznego komitetu centralnego Komunistycznej Partii Chin. Przewodniczący wzywa do „zacieśniania i pogłębiania jedności społeczeństwa chińskiego państwa” przy pomocy „edukacji patriotycznej, kolektywizmu i socjalizmu”. Okolicznościowa nagrody otrzymują „352 wzorowe organizacje i 368 zasłużonych”.

 

29 września 2024

Parlament na wychodźstwie nowelizuje „Kartę”, umożliwiając – po trwającym od czterech lat „konstytucyjnym impasie” – powołanie przewodniczącego Najwyższej Komisji Sprawiedliwości.

 

październik 2024

Niezależne źródła informują, że władze Chin – stojących w obliczu katastrofy demograficznej na skutek ponad trzech dekad wymuszania limitu „jednego dziecka” – próbują rozwiązać problem telefonowaniem do „nowo poślubionych kobiet” z monitami o zajście w ciążę.

 

1 października 2024

Kiedy przewodniczący Xi Jinping wylicza na Tiananmen „wiekopomne osiągnięcia” 75-lecia ChRL, której proklamowanie „było najważniejszą chwilą w pięciu tysiącleciach cywilizacji chińskiej”, władze lokalne wprowadzają nadzwyczajne środki bezpieczeństwa w Tybecie, „zmuszają ludzi do wywieszania transparentów z życzeniami urodzinowymi, musztrują dzieci przebrane w mundury i organizują konkursy znajomości mandaryńskiego w klasztorach”.

 

2 października 2024

Władze chińskie „osadzają” w państwowej placówce z internatem „ostatnich dwustu uczniów” przyklasztornej szkoły Lhamo Kirti w Dzoge (chiń. Ruoergai), w prowincji Sichuan. Czterech nowicjuszy „stawia opór”. Chłopcy zostają zatrzymani i poddani „tygodniowej reedukacji politycznej” na komisariacie.

Rządowe media informują o wszczęciu postępowań dyscyplinarnych wobec pięciu tybetańskich aparatczyków w prefekturze Deczen (chiń. Deqin) prowincji Yunnan.

 

5 października 2024

Eksperci sugerują, że Nepal nie był przygotowany na katastrofalną powódź, ponieważ Chiny zatajają informacje o jeziorach polodowcowych w Tybecie.

 

7 października 2024

Tybetańskie źródła, powołując się na bliską krewną, informują, że Adzin – mnich z Pasze (chiń. Basu) zatrzymany podczas próby ucieczki do Indii w 2004 roku – zmarł wkrótce po zwolnieniu z więzienia, w którym przez miesiąc był bity i torturowany.

 

14 października 2024

Władze lokalne informują, że „zidentyfikowały” cztery tysiące nowych „miejsc rozwoju turystyki” w Lhasie, podając, że w 2023 roku liczba (niemal wyłącznie chińskich) przyjezdnych „piętnastokrotnie przewyższała populację” Tybetańskiego Regionu Autonomicznego.

 

15 października 2024

Sikjong Penpa Cering spotyka się w Pradze z Janem Lipavským, ministrem spraw zagranicznych Czech.

 

20 października 2024

Indie informują, że (po czterech latach od krwawego starcia w dolinie Galwan) ustaliły z Chinami „zasady patrolowania granicy” w celu rozładowania napięcia w Ladakhu.

Taszi Łangczuk – biznesmen i społecznik z Juszu (chiń. Yushu) w prowincji Qinghai, monitujący władze wszystkich szczebli o zapewnienie „konstytucyjnego” miejsca językowi tybetańskiemu w systemie oświaty, skazany na pięć lat pozbawienia wolności za rozmawianie o tym z zagranicznym dziennikarzem i systematycznie nękany po wyjściu z więzienia – zostaje zatrzymany przez policję.

 

21 października 2024

Wicemarszałek Monika Wielichowska – przewodnicząca Parlamentarnego Zespołu na Rzecz Tybetu w ostatnich dwóch kadencjach – przyjmuje w sejmie Sonama Frasi, przedstawiciela Dalajlamy w Europie Północnej i Środkowej.

 

22 października 2024

Piętnaście państw, wśród których nie ma Polski – Australia, Dania, Finlandia, Francja, Holandia, Islandia, Japonia, Kanada, Litwa, Niemcy, Norwegia, Nowa Zelandia, Szwecja, USA, Wielka Brytania – krytykuje Chiny na forum Zgromadzenia Ogólnego za naruszanie praw człowieka w Xinjiangu i Tybecie oraz ignorowanie raportów i apeli agend ONZ w tej sprawie, podkreślając, że żadne państwo nie jest doskonałe, ale też żadne nie może uchylać się przed kontrolą – wziętych na siebie dobrowolnie – zobowiązań do przestrzegania praw człowieka.

 

24 października 2024

Tybetańskie Centrum Praw Człowieka i Demokracji (TCHRD) informuje, że „na początku września” zatrzymano w Ngabie (chiń. Aba) dwóch mnichów Kirti i dwoje świeckich. Mogą być podejrzewani o upublicznienie informacji o zamknięciu przyklasztornych szkół i internowaniu ich uczniów, bo przez cały październik policja „przeszukuje” telefony wszystkich duchownych i zmusza przełożonych do „organizowania lekcji prawa”.

 

26 października 2024

Congon Cering – autor opublikowanego tydzień wcześniej w mediach społecznościowych apelu do „władz centralnych” w sprawie dewastowania środowiska przez chiński koncern i bezczynności lokalnych aparatczyków – zostaje zatrzymany w Zungczu (chiń. Songpan), w prowincji Sichuan i następnego dnia skazany na osiem miesięcy więzienia za „zakłócanie porządku”.

 

30 października 2024

Wiceminister rozwoju i technologii Jacek Tomczak – oskarżany przez media m.in. o ordynarny lobbing na rzecz chińskich koncernów technologicznych – podaje się do dymisji.

 

31 października 2024

Władze chińskie zarządzają wysiedlenie setek tybetańskich rodzin z dwóch osad u podnóża góry Amnje Rato w okręgu Jadzi (chiń. Xunhua) prefektury Coszar (chiń. Haidong), w prowincji Qinghai. „Od lat szukali tam złóż kopalin, musieli coś znaleźć i dlatego pozbywają się ludzi, strasząc groźbą osuwisk”.

 

1 listopada 2024

Tybetańskie źródła podają, że Losel, trzydziestoośmioletni mnich klasztoru Sera, 21 października został „zamęczony” w lhaskim areszcie śledczym. „Bili podczas przesłuchań. Musiał doznać obrażeń wewnętrznych, ale nie przewieźli go do szpitala i zmarł w więzieniu”.

 

4 listopada 2024

Taszi Łangczuk zostaje zwolniony z aresztu w Juszu (chiń. Yushu), w którym spędził 15 dni, gdyż według policji „od czerwca rozpowszechniał fałszywe informacje w mediach społecznościowych, uporczywie ośmieszając i znieważając organy administracji państwowej”, co miało „negatywny wpływ na użytkowników internetu i zakłócało porządek społeczny”.

 

7 listopada 2024

Dalajlama gratuluje wyboru Donaldowi Trumpowi: „Tybetańczykom i mnie dane było korzystać ze wsparcia kolejnych prezydentów i zwykłych Amerykanów w wysiłkach, mających na celu ochronę i zachowanie naszej starożytnej, buddyjskiej kultury pokoju, współczucia i niestosowania przemocy, które mogą służyć całej ludzkości. Życzę Panu wszelkich sukcesów w zmaganiach z przyszłymi wyzwaniami, zaspokajaniu potrzeb i wypełnianiu aspiracji Amerykanów oraz wspieraniu światowego pokoju”.

 

16 listopada 2024

Schorowany Raczung Gendun – mnich klasztoru Kirti w Ngabie (chiń. Aba), w prowincji Sichuan – zostaje zwolniony z więzienia, w którym spędził trzy i pół roku za przekazanie symbolicznego datku z prośbą o modlitwy Dalajlamy. Według lokalnych źródeł duchowny stracił w więzieniu zdrowie i matkę, której nie udzielono zgody na ostatnie widzenie z synem. „Bliscy zawieźli go prosto do szpitala w Chengdu”.

 

18 listopada 2024

Gonpo Namgjal – sołtys z Darlagu (chiń. Dari) w prowincji Qinghai zatrzymany w maju razem z dwudziestoma innymi „obrońcami czystości języka tybetańskiego” – umiera trzy dni po zwolnieniu z aresztu. „Na jego ciele znaleziono ślady brutalnego bicia i tortur”.

 

19 listopada 2024

Schorowany pięćdziesięciosześcioletni Karma Samdup – biznesmen i społecznik w 2010 roku wrobiony w (oddaloną wcześniej) sprawę „okradania grobowców” – zostaje zwolniony z więzienia Szajar w Turkiestanie Wschodnim (chiń. Xinjiang) po odbyciu drakońskiej kary 15 lat pozbawienia wolności.

„Gwóźdź do trumny rządów prawa w Hongkongu”: czterdziestu pięciu opozycjonistów zostaje skazanych na kary więzienia za „działalność wywrotową”.

 

27 listopada 2024

Admirał Dong Jun – mianowany przez Xi Jinpinga i trzeci z rzędu – minister obrony ChRL zostaje objęty partyjnym dochodzeniem dyscyplinarnym.

 

29 listopada 2024

Cering Co – przewodniczka turystyczna z Triki (chiń. Guide) w prefekturze Colho (chiń. Hainan) prowincji Qinghai – zostaje po raz piąty ukarana dwutygodniowym „aresztem administracyjnym” za „wszczynanie konfliktów” poprzez „fabrykowanie i rozpowszechnianie fałszywych informacji”, czyli opublikowanie w internecie nagrania chińskiego aparatczyka, który odmawia jej zgody na wyjazd, ponieważ „była karana”.

 

9 grudnia 2024

Przewodniczący Xi Jinping wzywa do „powszechniejszego” używania „wspólnego języka” w – tybetańskich, ujgurskich i mongolskich – „regionach granicznych”. „Powinniśmy intensywniej wdrażać etniczną jedność i postęp, aktywnie budując zintegrowaną strukturę społeczną i promując zjednoczenie wszystkich grup etnicznych, które winny przypominać ściśle zespolone nasiona owocu granatu”.

 

10 grudnia 2024

Agencja Xinhua podaje, że Wu Yingjie – przewodniczący struktur Komunistycznej Partii Chin w Tybetańskim Regionie Autonomicznym (TRA), czyli najwyższy namiestnik Pekinu w Lhasie od sierpnia 2016 do października 2021 roku – został usunięty z partii „nierealizowanie polityki zarządzania Autonomicznym Regionem Xizang w nowej epoce i manipulowanie lokalnymi projektami dla korzyści personalnych”.

Kanada karze sankcjami ośmiu chińskich aparatczyków – w tym Chena Quanguo i Wu Yingjie, byłych sekretarz partii TRA, oraz Zhanga Hongbo, szefa lokalnego Biura Bezpieczeństwa Publicznego – za „drastyczne naruszanie praw człowieka” Tybetańczyków, Ujgurów i adeptów Falun Gong. W odpowiedzi Pekin wciąga na czarną listę dwie kanadyjskie organizacje praw człowieka i ponad dwadzieścia osób.

 

12 grudnia 2024

Nepalskie media informują, że „zwasalizowane” władze w Katmandu nie uległy presji Pekinu, wykluczając udział „fałszywego Panczena” w międzynarodowej konferencji buddyjskiej w Lumbini.

 

13 grudnia 2024

Policja publikuje komunikat, w którym informuje o zatrzymaniu Sonama Czodruba –  influencera i filantropa z Colho (chiń. Hainan) w prowincji Qinghai – i jego trzech pomocników, prosząc o „współpracę”, czyli donosy. „Wygląda na to, że Chińczycy wzięli ich na cel tylko z uwagi na popularność i duże zasięgi”.

 

19 grudnia 2024

Tybetańskie źródła podają, że pięćdziesięciosiedmioletni Damdul z Pasze (chiń. Basu) – zatrzymany w marcu 2021 roku za posty z cytatami Dalajlamy – zmarł osiem miesięcy później na skutek obrażeń, które odniósł w lhaskim areszcie śledczym.

Amerykański Kongres przedłuża o pięć lat „ustawę o wzajemności” (czyli żądanie „równego” dostępu do – zamkniętego przez Pekin dla dziennikarzy, organizacji pozarządowych itd. – Tybetu).

 

20 grudnia 2024

Władze chińskie ściągają „ponad czterystu żołnierzy” do słynnej Akademii Buddyjskiej Larung Gar. „Chcą wprowadzić nowe limity liczbowe i czasowy, zakazując przebywania w kompleksie dłużej niż 15 lat. Mówi się, że będzie mogło tu zostać tysiąc osób”, czyli co piąta.

 

24 grudnia 2024

Otwarcie (drugiego po Katmandu) międzynarodowego połączenia lotniczego Lhasy z Singapurem.

 

27 grudnia 2024

Agencja Xinhua podaje, że Pekin zatwierdził plan budowy kolejnej „największej na świecie” tamy w Tybecie, tym razem na Jarlung Cangpo (Brahmaputra). Ma ona produkować trzy razy więcej energii niż dotychczasowa rekordzistka, Zapora Trzech Przełomów, która – jak wkrótce po jej oddaniu przyznała rada państwa – powoduje „poważne szkody w środowisku naturalnym i problemy społeczne”. Komunikat ze zdumieniem przyjęli eksperci, którzy uważają projekt za nierealny (z uwagi na trudne warunki w niedostępnym, najgłębszym wąwozie na świecie oraz astronomiczne koszty) i sugerują dezinformacyjną grę Pekinu.

 

30 grudnia 2024

„Prezydent Carter – pisze na pożegnanie Dalajlama – poświęcił życie niezmordowanej pracy: pomaganiu biednym i pokrzywdzonym, poszukiwaniu pokojowych rozwiązań konfliktów, promowaniu demokracji i praw człowieka na całym świecie. Pozostając aktywnym przez tyle lat, dawał nam przykład, jak służyć innym. W uznaniu zasług dla ludzkości w 2002 roku otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. Zapisał się też na zawsze we wdzięcznej pamięci Tybetańczyków, okazując autentyczne zainteresowanie ich losem i próbując go poprawić”.